بررسی تراکم و شناسایی جوامع بی مهرگان کفزی دریاچه سد کمال صالح اراک

Abstract

<strong>جوامع بزرگ بی‌مهرگان کفزی در رسوبات کف بستر اکوسیستم‌های آبی ساکن هستند و می‌توانند به ­عنوان شاخص برای ارزیابی کیفیت محیط‌های آبی استفاده شوند. به ­منظور ارزیابی جوامع کفزی دریاچه سد کمال صالح استان مرکزی، نمونه‌برداری به ­صورت فصلی در 5 ایستگاه انجام گردید. نمونه‌برداری با استفاده از دستگاه نمونه‌بردار رسوب با ابعاد 20×20 سانتی‌متر انجام شد. درجه حرارت آب سطح دریاچه کمینه 7/6 و بیشینه 21/2 درجه سانتی­ گراد به­ ترتیب در فصل زمستان و تابستان و غلظت اکسیژن محلول درآب­ های سطحی دریاچه طی دوره بررسی با میانگین 1/5±8/07 میلی‌گرم در لیتر در محدوده کمینه 6/44 میلی‌گرم بر لیتر و بیشینه 10/12میلی‌گرم در لیتر به ­ترتیب در فصول تابستان و زمستان در نوسان بود. بیشینه عمق آب در فصل زمستان برابر 18/2 و کمینه آن در پاییز برابر 14 متر و میانگین آن برابر 16/8 متر اندازه­ گیری شد. در این مطالعه جنس‌هایی از خانواده‌های Naididae، Chironomidae، Viviparidae، Valvatidae، Coenagrionidae و Lymnaeidae مشاهده شد. جنس غالب در تمام فصول نمونه‌برداری و در تمامی ایستگاه‌ها توبیفیکس گزارش شد. بیشینه تراکم کفزی مشاهده شده 18/39±115/64 (تعداد در متر مربع) و کمینه آن 13/63±34/22 به ­ترتیب در بهار و پاییز گزارش شد. مقدار شاخص تنوع در دریاچه سد کمال صالح در محدوده حداکثر 0/88 و حداقل 0/29 متغیر بود. بررسی شاخص تنوع شانون نشان داد که بیش ­ترین و کم ­ترین مقدار این شاخص به ­ترتیب در بهار و زمستان بوده است. هم­ چنین بیش ­ترین و کم ­ترین میزان شاخص غالبیت سیمپسون به ­ترتیب در پائیز و زمستان و میزان شاخص غنای مارگالف به ­ترتیب در تابستان و زمستان بود. تنوع کم جانوران کفزی دریاچه را می‌توان به عدم بستر مناسب برای استقرار و کمبود مواد مغذی به ­دلیل جوان بودن دریاچه نسبت داد. به ­نظر می‌رسد ساختار بستر، میزان مواد مغذی و فشار چرا از عوامل مؤثر بر سکنی گزینی کفزیان در دریاچه سد کمال صالح اراک می‌باشند.</strong>