اثر ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم و هیومیک اسید بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و برخی صفات بیوشیمیایی تریتیکاله تحت شرایط شوری خاک

Abstract

سابقه و هدف: شوری خاک یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است، که با تولید گونه‌های فعال اکسیژن موجب پراکسیداسیون لیپیدها و آسیب غشایی می‌شود. در چنین شرایطی گیاهان برای جلوگیری از پراکسیداسیون لیپیدی و افزایش محتوای مالون دی آلدهید، از مکانیسم های آنتی اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی استفاده می کنند. کاربرد باکتری‌های محرک رشد از دیگر راه کارهایی است که می تواند عملکرد گیاه را در شرایط تنش شوری بهبود بخشد و در نتیجه، رشد گیاه را از طریق تولید یا رهاسازی متابولیت های ثانویه ای نظیر تنظیم کننده ها یا هورمون‌های رشدی افزایش دهد. همچنین ورمی کمپوست می تواند از طریق افزایش مواد مغذی موجود گیاه مستقیماً موجب افزایش عملکرد گیاه شود و با اثر بر برخی عملکردهای آنتی اکسیدانی، موجب کنترل رادیکال های آزاد و حفاظت گیاهان در برابر تنش های محیطی می شود. هیومیک اسید نیز با بهبود سنتز پروتئین، تغییر فعالیت آنزیم‌ها، حلالیت ریزمغذی ها، بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی و جمعیت میکروبی خاک، موجب کاهش اثرات تنش شوری می‌شود. از این رو هدف این آزمایش بررسی تاثیر شوری، ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم و هیومیک اسید بر فعالیت آنزیم های آنتی‌اکسیدان و برخی صفات بیوشیمیایی تریتیکاله بود. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل شوری در سه سطح (عدم اعمال شوری به عنوان شاهد و شوری 50 و 100 میلی مولار) از نمک کلرید سدیم، کاربرد کودهای زیستی (عدم کاربرد کودهای زیستی به عنوان شاهد، کاربرد ورمی‌کمپوست، تلقیح بذر با فلاوباکتریوم و کاربرد توام ورمی‌کمپوست و فلاوباکتریوم) و محلول پاشی هیومیک اسید (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد و محلول پاشی دو گرم در لیتر هیومیک اسید) بود.یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد توام ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم و محلول پاشی هیومیک اسید تحت شرایط شوری 100 میلی مولار موجب افزایش محتوای پرولین (50 درصد)، قندهای محلول (45/37 درصد)، آنتوسیانین (57/14 درصد) و فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز (به ترتیب 54/88، 48/47 و 48 درصد) نسبت به شرایط عدم کاربرد کودهای زیستی و هیومیک اسید تحت شرایط عدم اعمال شوری شد. همچنین کاربرد توام ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم و محلول پاشی هیومیک اسید در شرایط عدم اعمال شوری موجب کاهش 54/26 درصدی مالون دی آلدهید و افزایش 69/56 درصدی عملکرد دانه نسبت به شرایط عدم کاربرد کودهای زیستی و هیومیک اسید تحت شرایط شوری 100 میلی‌مولار شد.نتیجه گیری: به‌نظر می‌رسد کاربرد کودهای زیستی و محلول پاشی هیومیک اسید با بهبود فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و محتوای اسمولیت‌های سازگار،می‌تواند عملکرد دانه را تحت شرایط تنش شوری افزایش دهد.