عوامل مؤثر بر پایداری نظام کشت گندم در شهرستان گرگان

Abstract

پایداری در نظام‌های کشت گندم به مؤلفه‌های متعددی بستگی دارد. پژوهش‌ حاضر با هدف شناخت و تحلیل مؤلفه‌های پایداری نظام کشت گندم در شهرستان گرگان انجام شد. جامعه آماری شامل کشاورزان گندمکار گرگان بود. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران برآورد و نمونه­ها به‌روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و در نهایت 190 پرسشنامه تکمیل گردید. روایی پرسشنامه‌ از طریق صاحب‌نظران توسعه کشاورزی تأیید و پایایی گویه‌های پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 806/0 به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل عاملی استفاده و تجزیه و تحلیل در دو بخش توصیفی و تحلیلی انجام شد. بین متغیرهای اصلی نظیر سطح‌ زیرکشت گندم، مدیریت تلفیقی آفات و اصلاح اراضی، استفاده ‌از بذور اصلاح­شده، تعداد دفعات مراجعه به مراکز ترویجی، سطح دانش کشاورزی پایدار، رضایت شغلی از کار کشاورزی، سود حاصل از کشت گندم، میزان عملکرد گندم در هکتار و مؤلفه‌های پایداری نظام کشت گندم همبستگی مثبت و معنی­داری وجود داشت. در مجموع، پنج عامل اکولوژیکی- زراعی، عملیات زراعی پایدارمحور، حمایت­های خدماتی- ترویجی، وضعیت اجتماعی- مشارکتی و عامل اقتصادی که مجموعاً 21 متغیر را دربرمی­گرفت، حدود 74% از واریانس عوامل پایداری نظام کشت گندم در شهرستان‌ گرگان را تبیین نمود. بهبود مدیریت منابع روستایی، گسترش فعالیت‌های­ تعاونی و مشارکتی­ کشاورزی، دانش بومی کشاورزان، سیاست‌گذاری‌هایی از جانب برنامه‌ریزان ترویجی و کاهش هزینه‌های تولید در فرآیند بهره‌برداری می‌تواند نقش مؤثری در بهبود فرآیند پایدارسازی کشاورزی داشته باشد.