قابلیت حشره کشی اسانس ترخون، درمنه مزرعه‌روی و آذری بر شته سبز هلو

Abstract

گونه­های آرتمیزیا از دیرباز به عنوان گیاهانی با کارآیی حشره­کشی بالا مورد توجه بوده و برای مقابله با حشرات موذی خانگی استفاده می­شدند. در این پژوهش، اسانس گیاهان ترخون (<em>Artemisia</em> <em>dracunculus</em>)، درمنه مزرعه­روی (<em>Artemisia campestris</em>) و درمنه آذری (<em>Artemisia austriaca</em>) به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر استخراج و پس از تعیین عملکرد اسانس، ترکیبات شیمیایی فرار موجود در آن با دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف­سنج جرمی اندازه­گیری شد. خاصیت شته­کشی اسانس­ها بر شته سبز هلو با استفاده از آزمون زیست­سنجی طی 12 ساعت با استفاده از رقت­های 62، 125، 250، 500 قسمت بر میلیون و 1، 2، 4 و 6 در هزار و با ثبت تعداد شته­های مُرده هر دو ساعت یک بار تعیین شد. عملکرد اسانس ترخون، درمنه مزرعه­روی و آذری به ترتیب 8/6، 4 و 9/3 میلی­لیتر بر کیلوگرم پودر گیاهی اندازه­گیری شد. همچنین، تعداد 6، 8 و 16 ترکیب شیمیایی فرار به ترتیب از ترخون، درمنه مزرعه­روی و آذری شناسایی گردید. ترکیبات عمده ترخون شامل متیل کاویکول، سیس-اوسیمن، ترانس بتا اوسیمن و لیمونن، درمنه مزرعه­روی شامل کامفور، 1و8-سینئول و 3و5-پپتادین 2-اُل و درمنه آذری، بتا توجان، کاریوفیلن اُکساید، آلفا توجان، 1و8-سینئول و کاریوفیلن بود. اسانس هر سه گیاه کشندگی قابل توجهی در برابر شته سبز هلو نشان دادند اما قابلیت شته­کشی ترخون به طور قابل توجهی از دو گونه دیگر بیشتر بود. مقادیر 50 درصد کشندگی ترخون، درمنه مزرعه­روی و آذری به ترتیب کمتر از 62، 382 و 576 قسمت بر میلیون تخمین زده شد. بنابراین، اسانس ترخون را می­توان به عنوان یک فرآورده طبیعی امن و مؤثر برای مقابله با شته سبز هلو مخصوصاً در محصولات گلخانه­ای به عنوان جایگزین سموم پرخطر شیمیایی مدنظر قرار داد