بررسی الگوی توزیع عناصر کمیاب خاکی(REEs) در آپاتیتهای هرمز به عنوان رهیافت اکتشافی با استفاده از مقایسه توزیع الگوی عناصر اصلی و عناصر کمیاب خاکی در ریولیتهای گنبد نمکی هرمز و گچین
(ندگان)پدیدآور
رستمی, علیعلیپور, صمدعابدینی, علی
نوع مدرک
Textپژوهشي
زبان مدرک
فارسیچکیده
گنبدهای نمکی هرمز و گچین به ترتیب، در 17 کیلومتری جنوب و 50 کیلومتری غرب بندرعباس، بر روی کمربند زاگرس واقع شدهاند. رخنمونهای گستردهای از سنگها و توف ریولیتی در این گنبدهای نمکی دیده میشود. کانیهای اصلی تشکیلدهنده ریولیتها شامل هماتیت، مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت و آپاتیت (گنبد نمکی هرمز) میباشند. شواهد زمینشیمیایی بیانگر آن است که سنگهای ریولیتی هرمز و گچین به سریهای ماگمایی کالکآلکالن تا شوشونیتی تعلّق دارند و در طی یک رژیم زمینساختی از نوع کمانهای آتشفشانی حاشیه فعّال قارهای تشکیل شدهاند. عدم آنومالی منفی Nb و آنومالی مثبت از Pb در ریولیتهای هرمز و گچین نشاندهنده ماگمای مشتق شده از منشأ گوشتهای با آلودگی کمی از سنگهای پوستهای و وابسته به فرورانش میباشد. مقدار میانگین نسبتهای (La/Yb)N و (Ce/Yb)N به عنوان شاخص (LREE/HREE) نشاندهندهی غنیشدگی آشکارای LREE در برابر HREE برای سنگهای ریولیتی هرمز در مقابل سنگهای ریولیتی گچین است. همبستگی قوی و مثبت بین ΣREE با مجموعه اکسیدهای آهن، فسفات، کلسیم و همچنین آنومالی مثبت La و Ce و آنومالی منفی P در نمونههای ریولیتی هرمز نسبت به نمونههای گنبد نمکی گچین، پیامد حضور کانی آپاتیت در این سنگهاست. الگوی پراکندگی عناصر کمیاب خاکی سبک در آپاتیتهای گنبد نمکی هرمز از روند منظمتر و یکنواختتری تبعیت میکند. به طوری که LREE سازگاری بیشتری برای تمرکز در کانی آپاتیت نشان میدهد. پایین بودن مقدار Eu/Eu* در آپاتیتهای هرمز (ppm 04/0-01/0) نسبت به ریولیتهای هرمز (ppm 1/1-3/0) میتواند دال بر تغییر ترکیب ماگمایی در حین تشکیل آپاتیتها باشد. علاوه بر این، افزایش آنومالی منفی Eu میتواند به دلیل تبلور فلدسپارها باشد که Euرا از مذاب جدا کرده و در خود متمرکز میسازند و در آپاتیتهای هرمز نشانگر درجه تفریق بالا است. در آپاتیتهای گنبد نمکی هرمز، غنیشدگی LREE نسبت به HREE، آنومالی منفی Eu و آنومالی مثبت Ce و غلظتهای ΣREE قابل توجه تا ppm 8882 به عنوان کانی رهیافت نقش مهمی را در ارزیابی توزیع عناصر کمیاب خاکی در ریولیت گنبد نمکی هرمز بازی میکند.
کلید واژگان
عناصر کمیاب خاکیریولیت
آپاتیت
گنبد نمکی هرمز و گچین
تخصصي
شماره نشریه
1تاریخ نشر
2023-01-011401-10-11
ناشر
انجمن بلورشناسی و کانیشناسی ایرانسازمان پدید آورنده
دانشگاه ارومیهدانشگاه ارومیه
دانشگاه ارومیه
شاپا
1726-36892588-4719