تجزیه پایداری عملکرد دانه لاین ها و ارقام جو دیم با استفاده از مدل GGE biplot

Abstract

این تحقیق به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه و تعیین ژنوتیپ‌های پرمحصول و سازگار در قالب آزمایش‌های یکنواخت ناحیه ای جو، در ایستگاه‌های تحقیقاتی مناطق سردسیر و معتدل دیم شامل مراغه، سرارود، اردیبل، ارومیه، کردستان (قاملو) و زنجان انجام گرفت. در این بررسی تعداد 10 لاین جو به همراه دو رقم شاهد (محلی و آبیدر) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار طی سه سال زراعی (88-1385) مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه مرکب (3 سال و 6 مکان) نشان داد که اثرات ساده سال، مکان و ژنوتیپ، اثر متقابل مکان× ژنوتیپ و اثر سه جانبه سال× مکان× ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی‌دار هستند. بیشترین وکمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به ایستگاه سرارود (2549) کیلوگرم در هکتار و ایستگاه زنجان (1578) کیلوگرم در هکتار بوده و لاین شماره 9 با متوسط عملکرد دانه 2061 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ های آزمایشی داشت. برای مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ در محیط از روش GGE بای پلات استفاده شد. بر اساس نمودار چند ضلعی مربوط به ژنوتیپ‌ها، ژنوتیپ شماره 1 بیشترین عملکرد را در اردبیل و ژنوتیپ شماره 5 بیشترین عملکرد را در زنجان، مراغه و ارومیه داشته و ژنوتیپ شماره 3 و شماره 4 به ترتیب در قاملو و سرارود برتر بودند. بر اساس نمودار محیط های ایده آل فرضی، محیط ارومیه به این محیط نزدیک تر بود و بر اساس نمودار ژنوتیپ ایده آل فرضی و نمودار بای پلات ژنوتیپ ها و محیط‌ها، ژنوتیپ شماره 5 باتوجه به معیار پایداری مورد استفاده، پایداری مطلوب‌تری را نشان داد و این ژنوتیپ به عنوان ژنوتیپ برتر از نظر پر محصولی و پایداری عملکرد شناسایی شد.