اثر کاهش مصرف آب و کاربرد کود پتاسیم بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و حرکت خمش برنج (Oryza sativa L.) رقم طارم محلی

Abstract

به منظور بررسی اثر کاهش مصرف آب در مراحل مختلف رشد و کاربرد کود پتاسیم بر عملکرد دانه، اجزای وابسته به آن و حرکت خمش برنج‌ رقم طارم محلی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه‌ای واقع در شهرستان نور طی سال 1388 اجرا شد‌. کاهش مصرف آب (قطع آبیاری) به مدت 15 روز در چهار مرحله‌ی ابتدا، اواسط و انتهای پنجه‌زنی (آغازه گل آذین) و مرحله خوشه‌دهی کامل به عنوان عامل اصلی و مقادیر شاهد (صفر)، 30، 60 و 90 کیلوگرم پتاسیم خالص در هکتار از منبع کلرور پتاسیم به عنوان عامل فرعی بود که در دو مرحله و به میزان 50 درصد قبل از نشاکاری و 50 درصد در زمان تشکیل اولین جوانه خوشه در غلاف مصرف شد. نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مرحله‌ی خوشه‌دهی کامل موجب کاهش معنی‌دار تعداد پنجه در کپه، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه و در نتیجه افت شدید عملکرد دانه (50/489 گرم در متر مربع) گردید. حداکثر تعداد خوشه در متر مربع، عملکرد دانه (20/540 گرم در متر مربع) و عملکرد بیولوژیک (1329 گرم در متر مربع) با قطع آبیاری در مرحله اواسط پنجه‌زنی حاصل شد. با افزایش کاربرد پتاسیم در مقایسه با تیمار شاهد طول خوشه، تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه و در نتیجه عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب به نسبت 48/10، 81/12، 28/5، 39/16، 06/6 و 10 درصد روند افزایشی داشتند، ولی ارتفاع گیاه و حرکت خمش میانگره 4 به میزان 33/1 و 49/8 درصد کاهش نشان دادند. اثر متقابل قطع آبیاری و پتاسیم به جز ارتفاع گیاه، روی هیچ یک از صفات مورد اندازه‌گیری معنی‌دار نبود. بیشترین ارتفاع گیاه تحت اثر متقابل قطع آبیاری در مرحله اواسط پنجه‌زنی و تیمار شاهد مشاهده شد. بنابراین، برنج در مرحله خوشه‌دهی کامل به قطع آبیاری بسیار حساس است، زیرا قطع آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه و اجزای عملکرد آن شد.