تغییر کاربری اراضی مرتعی به زمین های زراعی آبی و دیم و اثر آن بر ویژگی های مهم خاک در منطقه میانه

Abstract

مطالعات کیفیت خاک برای شناسایی اثرات مدیریت­های متفاوت در عرصه­های کشاورزی و منابع طبیعی از جمله تخریب مراتع و جنگل­ها و یا تغییر کاربری آن­ها به زمین­های زراعی از اهمیت زیادی برخوردار است. این مطالعات در صورتی که منعکس­کننده اثرات مدیریت بر کیفیت خاک در کوتاه­مدت باشند، راه­حل مفیدی برای شناخت مدیریت­های پایدار در هر منطقه به­منظور جلوگیری از تخریب خاک، ایجاد و تثبیت تولید پایدار و حفظ محیط زیست می­باشند. تغییرات کاربری ارضی نقش مهمی در تغییر پدیده­های جهانی دارد و تغییر جنگل­ها و مراتع به اراضی کشاورزی امروزه به یکی از نگرانی­های قابل توجه در سطح دنیا در زمینه تخریب محیط­زیست و تغییر اقلیم جهانی تبدیل شده است. با توجه به گستردگی تغییرات کاربری اراضی در ایران، این پژوهش به منظور بررسی برخی خصوصیات خاک در کاربری­های مختلف اراضی منطقه میانه انجام شد. خصوصیاتی مانند بافت خاک، درصد کربن آلی خاک، واکنش خاک و آهک در سه کاربری مرتع، زراعت آبی و کشت دیم بررسی شدند. نتایج نشان داد که بافت خاک سطحی از کلاس لوم رس سیلتی در کاربری مرتع به کلاس سبک­تر لوم شنی و لوم سیلتی در کاربری زراعی تغییر پیدا کرده است. هم‎چنین درصد کربن آلی در کاربری مرتع بیشترین مقدار (2/1%) بود و در کاربری­های دیم (9/0%) و زراعی (5/0%) به‎ترتیب کاهش نشان داده است. واکنش خاک در لایه سطحی خاک در کاربری دیم کمترین مقدار (6/7) و در کاربری زراعی بیشترین مقدار (9/7) بود. بیشترین درصد آهک در خاک زراعی (22%) و کمترین مقدار آن در کاربری مرتع (8%) مشاهده شد. به‎طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تغییر کاربری اراضی از مرتع به زراعت آبی و دیم باعث کاهش کیفیت خاک شده است.