تأثیر تنش خشکی و قطع برگ بر برخی صفات زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی (آلستار)

Abstract

به‏منظور بررسی اثرات تنش خشکی، زمان و مرحله قطع برگ بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی (رقم آلستار) آزمایشی در سال ١٣۸٥ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی انجام گرفت. سطوح آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از۸۰ ،١٢٠و١٦۰ میلی‏متر تبخیر از تشتک تبخیر) به‏عنوان فاکتور اصلی و زمان قطع برگ در دو سطح (قطع برگ در مرحلهR₂ وR₆) به عنوان فاکتور فرعی و مکان قطع برگ در سه سطح (شاهد، قطع برگ های نیمه‏ بالایی و قطع برگ های نیمه‏ پایینی بوته) به عنوان فاکتور فرعی فرعی به صورت طرح کرت‏های نواری خرد شده در قالب بلوک‏های کامل تصادفی در ٤ تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی ارتفاع بوته، قطر طبق، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، تعداد دانه‏های پر، عملکرد روغن و عملکرد دانه (به جز درصد مغز دانه) را کاهش داد ولی موجب افزایش درصد پوکی دانه‏ها گردید. عملکرد دانه در سطح آبیاری ۸۰ میلی‏متر تبخیر از تشتک تبخیر٥٥٢٢ کیلوگرم بود، ولی در دو سطح دیگر آبیاری عملکرد دانه به‏ترتیب 437 و 1297 کیلوگرم کاهش یافت. مرحله قطع برگ بر درصد مغز به کل دانه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن تأثیر معنی‏دار گذاشت و صفات وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن (به جز درصد مغز دانه) در تیمار قطع برگ مرحله R₆ گروه برتر بود. مقایسه عملکرد دانه (٥١٣٣ کیلوگرم در هکتار) در تیمار قطع برگ در مرحله R₆با عملکرد طی قطع برگ در مرحله R₂ (4756 کیلوگرم در هکتار) نشان‏گر اهمیت برگ‏ها خصوصا در مراحل اولیه رشد زایشی می باشد. قطع برگ در بخش‏های مختلف ساقه موجب اختلاف معنی‏داری در صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، درصد پوکی، شاخص برداشت، درصد مغز به دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه‏های پر، عملکرد دانه و عملکرد روغن گردید و با قطع برگ‏های نیمه‏ بالایی، مقادیر اکثر صفات کاهش معنی‏داری یافت. بین اثرات متقابل، قطع برگ‏های نیمه‏ پایینی بوته در مرحله R₆ با تیمار شاهد اختلاف چندانی وجود نداشت. نتایج حاکی از ارزش بالای حفظ برگ‏های فوقانی آفتابگردان تا مرحله شروع پرشدن دانه‏ها می‏باشد.