بررسی روابط بین صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بعضی از عناصر شیمیایی گیاه دارویی کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) جمع‌آوری شده از رویشگاه اراک

Abstract

به‎منظور بررسی روابط بین صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بعضی از عناصر شیمیایی گیاه کافوری، نمونه‎های این گیاه از رویشگاه طبیعی اراک در مرحله گل‎دهی کامل جمع‎آوری شد. صفات مورفولوژیکی مانند ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش، عملکرد سرشاخه کل و سرشاخه گل‎دار 20 تا 40 گیاه از هر پلات اندازه‌گیری شد. هم‎چنین کلروفیل، قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن گیاهان هر پلات اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از همبستگی صفات نشان داد که عملکرد سرشاخه کل با عملکرد سرشاخه گل‎دار (^**97/0r=)، تعداد پنجه (^**94/0r=)، قطر تاج پوشش2 (^**83/0r=)، کلروفیل کل 1 (^*79/0r=)، کلروفیل کل 2 (^*77/0r=)، کلروفیل a (^*78/0r=) و کلروفیل b (^*77/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار دارد، اما با طول ریشه (^*74/0-r=)، عملکرد ریشه (^**83/0-r=)، قندهای محلول (^*76/0-r=)، پرولین (^**94/0-r=) و کلر (^*77/0-r=) همبستگی منفی معنی‌دار دارد. عملکرد سرشاخه گل‎دار با تعداد پنجه (^**97/0r=)، قطر تاج پوشش1 (^*77/0r=)، قطر تاج پوشش2 (^**97/0r=) و کلروفیل کل1 (^*74/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار و با عملکرد ریشه (^*77/0-r=)، قندهای محلول (^*97/0-r=)، کلسیم (^*72/0-r=) و مقدار کلر موجود در گیاه (^**81/0-r=) همبستگی منفی معنی‌دار داشت. قندهای محلول با پرولین (^**83/0r=)، مقدار منیزیم (^**88/0r=)، کلسیم (^**90/0r=) و کلر (^**91/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار داشتند. پرولین با منیزیم (^*79/0r=)، کلسیم (^*79/0r=) و کلر (^**87/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار داشت. در رگرسیون گام به گام اثر صفات بر عملکرد سرشاخه گل‎دار به عنوان متغیر وابسته، پنج صفت عملکرد سرشاخه کل، آهن، قطر تاج پوشش 2، کلر و قطر تاج پوشش 1 به ترتیب وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که سرشاخه کل بالاترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد سرشاخه گل‎دار دارد. به طور کلی نتایج نشان داد که شوری باعث کاهش اندام‌های هوایی گردیده و جذب آهن را کاهش می‌دهد، اما گیاه برای مقابله با شوری از جذب املاح و گسترش سیستم ریشه‌ای استفاده می‌نماید.