ارزیابی مدیریت خطر از دیدگاه کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال 1400

Abstract

زمینه‭ ‬و‭ ‬هدف‭ ‬دانشگاه‌ها‭ ‬موظف‭ ‬به‭ ‬تولید‭ ‬سرمایه‭ ‬انسانی‭ ‬مورد‭ ‬نیاز‭ ‬برای‭ ‬پیشبرد‭ ‬توسعه‭ ‬اجتماعی‭ ‬هستند‭. ‬این‭ ‬امر‭ ‬با‭ ‬خطراتی‭ ‬همراه‭ ‬است‭. ‬بنابراین‭ ‬رهبران‭ ‬آموزشی‭ ‬باید‭ ‬از‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬استقبال‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬سیاست‌های‭ ‬مناسب‭ ‬برای‭ ‬مواجه‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬خطرات‭ ‬اجرا‭ ‬کنند‭. ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬ازنظر‭ ‬تحقیقات‭ ‬دانشگاهی،‭ ‬دوره‌ها‭ ‬و‭ ‬مقاطع‭ ‬تحصیلی‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬بسیاری‭ ‬در‭ ‬دانشگاه‌هاست‭. ‬این‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬بیشتر‭ ‬جنبه‌های‭ ‬مدیریت‭ ‬دانشگاه‌ها،‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭. ‬شیوع‭ ‬اخیر‭ ‬همه‌گیری‭ ‬ویروس‭ ‬کرونا‭ ‬بر‭ ‬مؤسسات‭ ‬آموزش‭ ‬عالی‭ ‬در‭ ‬سراسر‭ ‬جهان‭ ‬تأثیر‭ ‬گذاشته‭ ‬است‭. ‬بااین‌حال،‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬در‭ ‬دانشگاه‌ها‭ ‬آن‌طورکه‭ ‬می‌بایست‭ ‬توجه‭ ‬لازم‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬جلب‭ ‬نکرده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬مطالعه‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬تعیین‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬از‭ ‬دیدگاه‭ ‬کارکنان‭ ‬دانشگاه‭ ‬علومپزشکی‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1400‭ ‬انجام‭ ‬شد‭.‬

روش‭ ‬بررسی‭ ‬پژوهش‭ ‬حاضر‭ ‬به‭ ‬شیوه‭ ‬مقطعی‭ ‬از‭ ‬نوع‭ ‬توصیفی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬نمونه‌های‭ ‬آن‭ ‬224‭ ‬نفر‭ ‬از‭ ‬کارکنان‭ ‬اداری‭ ‬دانشگاه‭ ‬علومپزشکی‭ ‬ایران‭ ‬بودند‭ ‬که‭ ‬به‌روش‭ ‬مستمر‭ ‬انتخاب‭ ‬شدند‭. ‬بازه‭ ‬نمونه‌گیری‭ ‬به‌مدت‭ ‬1‭ ‬ماه‭ ‬از‭ ‬اول‭ ‬آذرماه‭ ‬سال‭ ‬1400‭ ‬تا‭ ‬پایان‭ ‬آن‭ ‬ماه‭ ‬بود‭. ‬پرسشنامه‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬زابلی‭ ‬و‭ ‬همکاران‭ ‬که‭ ‬جهت‭ ‬بررسی‭ ‬روایی‭ ‬محتوای‭ ‬2‭ ‬پرسشنامه‭ ‬اصلی،‭ ‬از‭ ‬نظرات‭ ‬متخصصان،‭ ‬شامل‭ ‬3‭ ‬نفر‭ ‬از‭ ‬اعضای‭ ‬هیئت‭ ‬علمی‭ ‬دانشکده‭ ‬پرستاری‭ ‬و‭ ‬مامایی‭ ‬استفاده‭ ‬شد‭. ‬پرسشنامه‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬کارکنانی‭ ‬که‭ ‬حداقل‭ ‬1‭ ‬سال‭ ‬سابقه‭ ‬کار‭ ‬در‭ ‬دانشگاه‭ ‬داشتند،‭ ‬قرار‭ ‬گرفت‭. ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬در‭ ‬6‭ ‬حیطه‭ ‬که‭ ‬حیطه‭ ‬اول‭ ‬آن‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬میزان‭ ‬شناخت‭ ‬کارکنان‭ ‬از‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر،‭ ‬حیطه‭ ‬دوم‭ ‬وضعیت‭ ‬ساماندهی‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر،‭ ‬حیطه‭ ‬سوم‭ ‬وضعیت‭ ‬سیاست‌ها‭ ‬و‭ ‬رویه‌ها،‭ ‬حیطه‭ ‬چهارم‭ ‬وضعیت‭ ‬آموزش‭ ‬خطر،‭ ‬حیطه‭ ‬پنجم‭ ‬جایگاه‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬و‭ ‬نهایتاً‭ ‬حیطه‭ ‬ششم‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬تحلیل،‭ ‬ارزشیابی‭ ‬و‭ ‬کنترل‭ ‬خطر‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬پرسشنامه‭ ‬در‭ ‬45‭ ‬سؤال‭ ‬در‭ ‬مقیاس‭ ‬لیکرت‭ ‬5‭ ‬گزینهای‭ ‬بررسی‭ ‬شد‭. ‬اطلاعات‭ ‬بهدستآمده‭ ‬با‭ ‬نسخه‭ ‬26‭ ‬نرم‌افزار‭ ‬SPSS‭ ‬در‭ ‬2‭ ‬بخش‭ ‬آمار‭ ‬توصیفی‭ ‬و‭ ‬آمار‭ ‬استنباطی‭ ‬تجزیه‭ ‬و‭ ‬تحلیل‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬بخش‭ ‬آمار‭ ‬توصیفی‭ ‬از‭ ‬جداول‭ ‬توزیع‭ ‬فراوانی‭ ‬برای‭ ‬متغیرهای‭ ‬کیفی‭ ‬پژوهش‭ ‬و‭ ‬شاخصهای‭ ‬عددی‭ ‬کمینه،‭ ‬بیشینه،‭ ‬میانگین‭ ‬و‭ ‬انحراف‌معیار‭ ‬برای‭ ‬متغیرهای‭ ‬کمی‭ ‬پژوهش‭ ‬استفاده‭ ‬شد‭. ‬برای‭ ‬بررسی‭ ‬ارتباط‭ ‬بین‭ ‬متغیرهای‭ ‬فردی‭ ‬با‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬از‭ ‬آزمون‭ ‬تی‭ ‬مستقل،‭ ‬تحلیل‭ ‬واریانس‭ ‬و‭ ‬ضریب‭ ‬همبستگی‭ ‬پیرسون‭ ‬استفاده‭ ‬شد‭.‬

یافته‌ها‭ ‬نتایج‭ ‬نشان‭ ‬داد‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬در‭ ‬حیطه‭ ‬میزان‭ ‬شناخت‭ ‬کارکنان‭ ‬از‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬با‭ ‬میانگین‭ (‬2/60±0/84‭) ‬بالاترین‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬حیطه‭ ‬نظارت‭ ‬برتحلیل،‭ ‬ارزیابی‭ ‬و‭ ‬کنترل‭ ‬خطر‭ ‬با‭ ‬میانگین‭ (‬2/38±0/87‭) ‬پایینترین‭ ‬میانگین‭ ‬نمره‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬سایر‭ ‬حیطه‌ها‭ ‬کسب‭ ‬کردند‭. ‬نمره‭ ‬کل‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ (‬2/‬44±0/82‭) ‬بود‭ ‬که‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬از‭ ‬دیدگاه‭ ‬کارکنان‭ ‬بخش‭ ‬اداری‭ ‬دانشگاه‭ ‬علوم‭ ‬پزشکی‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬ضعیف‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭. ‬آزمون‌های‭ ‬آماری‭ ‬نشان‭ ‬داد‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬با‭ ‬متغیرهای‭ ‬جنسیت‭ (‬P=‬0/02)‬،‭ ‬گذراندن‭ ‬دوره‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر ‭ (‬P<0/001 ‬و‭ ‬تحصیلات‭ (‬P=0/02‭) ‬ارتباط‭ ‬آماری‭ ‬معناداری‭ ‬داشت،‭ ‬بهطوریکه‭ ‬میانگین‭ ‬نمره‭ ‬کسب‌شده‭ ‬در‭ ‬مردان‭ ‬بالاتر‭ ‬از‭ ‬زنان‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬در‭ ‬کارکنانی‭ ‬که‭ ‬دوره‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬را‭ ‬گذرانده‭ ‬بودند‭ ‬نیز‭ ‬بالاتر‭ ‬از‭ ‬سایر‭ ‬کارکنان‭ ‬بود‭. ‬مقایسه‭ ‬دوبه‌دو‭ ‬توکی‭ ‬همچنین‭ ‬نشان‌دهنده‭ ‬آن‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬میانگین‭ ‬نمره‭ ‬کسب‌شده‭ ‬در‭ ‬کارکنان‭ ‬با‭ ‬تحصیلات‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬کارشناسی‌ارشد‭ ‬به‌طور‭ ‬معناداری‭ ‬بالاتر‭ ‬از‭ ‬کاردانی‭ ‬بود‭ (‬P=0/03‭) ‬و‭ ‬در‭ ‬سایر‭ ‬سطوح،‭ ‬این‭ ‬اختلاف‭ ‬معنادار‭ ‬نبود‭.‬

نتیجه‌گیری‭ ‬نتایج‭ ‬پژوهش‭ ‬نشان‭ ‬داد‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬کارکنان‭ ‬دانشگاه‭ ‬علومپزشکی‭ ‬ایران‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬دانشگاه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬ضعیفی‭ ‬ارزیابی‭ ‬کرده‌اند‭. ‬بنابراین‭ ‬برای‭ ‬استقرار‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر‭ ‬در‭ ‬دانشگاه،‭ ‬در‭ ‬همه‭ ‬حیطه‌ها‭ ‬نیاز‭ ‬به‭ ‬اهتمام‭ ‬بیشتری‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬منظور‭ ‬نظارت‭ ‬مناسب‭ ‬و‭ ‬صحیح‭ ‬برتحلیل،‭ ‬ارزیابی‭ ‬وکنترل‭ ‬خطر،‭ ‬مدیران‭ ‬ارشد‭ ‬باید‭ ‬امکانات‭ ‬و‭ ‬ابزارهای‭ ‬لازم‭ ‬برای‭ ‬ارزیابی،‭ ‬تحلیل‭ ‬وکنترل‭ ‬خطر‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬ناظرانی‭ ‬که‭ ‬آموزش‭ ‬کافی‭ ‬دیده‌اند‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬گیرند‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬اجرای‭ ‬نامناسب‭ ‬مدیریت‭ ‬خطر،‭ ‬اقدامات‭ ‬کنترلی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬انجام‭ ‬دهند‭ ‬و‭ ‬دانشگاه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬درستی‭ ‬در‭ ‬جهت‭ ‬دستیابی‭ ‬به‭ ‬اهداف‭ ‬استراتژیک‭ ‬خود‭ ‬قرار‭ ‬دهند‭.‬