مقاله علمی – پژوهشی:‌ معرفی محورهای پژوهش و فناوری حوزه شیلات بر پایه چهار رکن امنیت غذایی

Abstract

پروژه تحقیقاتی حاضر با هدف معرفی محورهای پژوهشی آبزیان برمبنای ارکان امنیت غذایی اجرا گردیده است. بدین‌منظور، ابتدا ذینفعان، نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت‌های زیربخش شیلات و آبزیان بررسی و محورهای اساسی پژوهشی بر مبنای ارکان فراهمی غذا، دسترسـی به غذا، مصرف و سلامت غـذا و ثبات و پایداری غذا مشخص تعیین گردید. همچنین علاوه بر تعیین محورهای پژوهشی، اولویت پژوهشی گروه‌ها و گونه‌های مختلف آبزیان بر مبنای شاخص امتیازدهی (صفر تا 10) مشخص شد. نتایج نشان داد که ذی‌نفعان حوزه شیلات از گستردگی زیادی برخوردارند و اصلی‌ترین آنها که به طور مستقیم از نتایج پژوهشی منتفع خواهند شد شامل آبزی‌پروران، صیادان، فرآوری‌کنندگان و صادرکنندگان آبزیان هستند. از نظر نقاط قوت، ضعف و فرصت‌ها و تهدیدها، وجود ذخایر ژنتیک با ارزش، دانش شیلاتی و سیاست‌های کشور برای توسعه شیلات و آبزیان از نقاط قوت و عوامل طبیعی از قبیل آلودگی منابع آبی، کاهش ذخایر دریایی و تغییر اقلیم، از مهم‌ترین تهدیدها به‌شمار می‌روند. از نگاه محورهای عمده پژوهش در رکن فراهمی غذا صید و صیادی، ارزیابی ذخایر، آبزی پروری، بهداشت و بیماری‌های‌ آبزیان، در رکن دسترسی به غذا، بازارهای عرضه، مسائل اقتصادی و اجتماعی و قیمت تمام شده محصول، در رکن مصرف غذا، کیفیت و فرهنگ مصرف، در رکن پایداری غذا بهره‌برداری پایدار از آبزیان، کاهش ضایعات، افزایش بهره‌وری‌داری اولویت تشخیص داده شدند. از نظر اولویت گونه‌ای برمبنای امیتازدهی، اصلاح نژاد ماهیان سردآبی، مدیریت تولید در میگو، ماهیان سردآبی وگرم‌آبی، سلامت محصول و صنایع تبدیلی از بالاترین امتیاز برخوردار شدند. در آبزیان دریای خزر بیشترین امتیاز پژوهشی به سلامت، ارزش تغذیه‌ای، ذخیره‌سازی، نگهداری و بازار تعلق گرفت و آبزیان مهم خلیج فارس و دریای عمان مدیریت بهره‌برداری و سلامت، بیشترین امتیاز را دریافت کردند.