مقاله علمی – پژوهشی:‌ ارزیابی ریسک سلامتی عناصر سنگین ناشی از مصرف ماهیان کپور معمولی (Cyprinus carpio) و سوف (Sander lucioperca) در حوضه آبریز ایلگنهچای به رود ارس

Abstract

امروزه پایش میزان تجمع فلزات سنگین در بافت آبزیان یکی از رویکردهای مهم تحقیقاتی در جهت ارزیابی و اطمینان از سلامت اکوسیستم‌‌هاست. در مطالعه حاضر، غلظت 5 فلز سنگین (کادمیوم، سرب، روی، کروم و مس) در عضله دو گونه از ماهیان Sander lucioperca و Cyprinus carpio در رودخانه ایلگنه‌چای مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق در مجموع، 52 نمونه (25 سوف و 27 ماهی کپور معمولی) طی سال‌های 1401-1399 به طور تصادفی از محل اتصال حوضه آبریز ایلگنه‌چای به ارس جمع‌آوری شد. در آزمایشگاه، بافت‌های هر نمونه جداسازی و هضم گردید. سپس با استفاده از دستگاه جذب اتمی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. مقایسه میانگین غلظت عناصر نشان داد که بیشترین تجمع زیستی در هر دو گونه ماهی متعلق به مس و کمترین آن کادمیوم است. این مقادیر در مقایسه با حداکثر مجاز اعلام شده از سازمان بهداشت جهانی کمتر است. ارزیابی ریسک غذایی نشان داد که مقدار میزان جذب روزانه (EDI) در مقایسه با میزان جذب قابل تحمل (TDI) کمتر بوده و بیشترین احتمال خطرپذیری غیر سرطان‌زایی (THQ) در بین عناصر بررسی شده متعلق به کادمیوم است و احتمال خطرپذیری غیر سرطان‌زایی کل (HI) بیشتر از یک نیست. علاوه‌‌براین، بالاترین شاخص ریسک سرطان‌زایی (CR) مربوط به فلز کادمیوم (5-10×8) بوده که کمتر از شاخص استاندارد جهانی قابل قبول (4-10×1) است. در نهایت، مقایسه میزان تجمع عناصر در عضلات ماهیان مورد بررسی و مقایسه شاخص‌های سلامتی با شاخص‌های جهانی نشان می‌دهد که مصرف این ماهیان در این رودخانه خطر خاصی برای انسان ندارد.