ارائه الگوی تاثیر حساسیت اخلاقی و عوامل مرتبط با آن بر کیفیت پژوهش اعضای هیات علمی

Abstract

سابقه و هدف: حساسیت اخلاقی یکی از معیارهای صلاحیت حرفه‌ای پژوهشگران است که بر عملکرد اخلاقی پژوهشگر موثر می‌باشد. از آنجائیکه رعایت اصول و قوانین اخلاق عاملی مؤثر در ارائه نتایج با کیفیت پژوهش است، لذا این مطالعه با هدف بررسی حساسیت اخلاقی و مولفه‌های آن بر کیفیت پژوهش در بین اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی کلان منطقه یک انجام شد. مواد و روش­‌ها: این مطالعه مقطعی، بر روی 320 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کلان منطقه یک (گیلان، مازندران، گلستان، بابل، شاهرود، سمنان) که به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند، انجام گردید. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه‌های حساسیت اخلاقی و کیفیت پژوهش جمع‌آوری گردید. پرسشنامه حساسیت اخلاقی شامل 50 سوال و دو بُعد «عملکردی و فردی» است که هر کدام شامل 4 حیطه می‌باشند. پرسشنامه محقق ساخته کیفیت پژوهش نیز شامل 31 سوال و 4 حیطه می‌باشد که برحسب لیکرت از 1 تا 5 نمره‌گذاری شدند. حساسیت اخلاقی بر اساس سابقه کار، درجه علمی و جنسیت در بین پژوهشگران مورد مقایسه قرار گرفت. سپس تاثیر هر مولفه در حساسیت اخلاقی بر کیفیت پژوهش بررسی گردید. یافته‌ها: از 320 نمونه مورد مطالعه 223 نفر مرد (69/7%) و 97 نفر زن (30/3%) زن بودند. در افراد با سابقه کمتر از 10 سال میانگین نمره صداقت (3/21±15/74)، رفتار اخلاقی (5/74±30/50)، پاسخگویی (5/64±33/81)، تصمیم‌گیری (4/28±23/62) و ارتباطات بین فردی (3/56±18/66) بود که در مقایسه با سابقه بالای 10 سال، بیشتر بود (0/01>p). از بین ابعاد حساسیت اخلاقی، بُعد صداقت و ضابطه مداری بر کیفیت پژوهش تاثیر مثبت و معنی‌داری داشتند. ولی تاثیر احترام به ارباب رجوع، رفتار اخلاقی، دانش حرفه‌ای، پاسخگویی، تصمیم‌گیری و ارتباطات بین فردی علی‌رغم تاثیر بر کیفیت پژوهش، از نظر آماری معنی‌دار نبود. ضابطه مداری بیشترین تاثیر را بر کیفیت پژوهش داشت (0/293=β). مقدار R2 (0/489) نشان می‌دهد که حدود %49 از واریانس نمره کیفیت پژوهش توسط ابعاد حساسیت اخلاقی تبیین شده است. حساسیت اخلاقی با ضریب استاندارد 7/758 بر کیفیت پژوهش تاثیر داشت. نتیجه‌گیری: نتیجه مطالعه نشان داد که حساسیت اخلاقی، خصوصا بُعد صداقت و ضابطه مداری بر کیفیت پژوهش تاثیر‌گذار می‌باشد.