بررسی تغییرات مکانی رطوبت خاک پس از بارش‌های سنگین بهاره، استان فارس

Abstract

رطوبت خاک، متغیر مهمی در سیستم‌های اقلیمی، هیدرولوژیکی و اکولوژیکی است که فرآیندهای جوی را به سطح زمین پیوند می‌دهد. سامانه‌های بارشی سال آبی 98-1397به‌طور ناهنجاری باعث بارش‌های بیش‌ازحد نرمال در استان فارس شده و تغییرات عمده در رطوبت سطحی خاک را ایجاد کردند. هدف از این پژوهش تحلیل مکانی تغییرات رطوبت خاک قبل و پس از بارش‌های سنگین بهاره در استان فارس با استفاده از تصاویر ریزمقیاس‌سازی شده راداری است. با استفاده از باندهای پس پراکنش پلاریزاسیون‌های VV و VH و نیز باند زاویه برخورد (𝜃) مستخرج از تصاویر راداری Sentinel_1 و کاربری اراضی مستخرج از سنجنده مادیس یک‌لایه آموزشی ایجاد شده و با استفاده از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان نقشه ریزمقیاس‌سازی رطوبت خاک به‌دست آمد. نتایج نشان داد که رطوبت حجمی خاک با قدرت تفکیک بالا بین 18/0 تا 38/0 در سال پر بارش و بین 12/0 تا 24/0 برای بلندمدت است. نقشه ناهنجاری نشان داد که بین 14/0 و 18/0 مترمکعب بر رطوبت خاک افزوده شده است. ناهنجاری مثبت بیش‌تر در شرق و جنوب استان بوده و مناطق کم رطوبت‌تر سهم ناهنجاری مثبت بیش‌تری را تجربه کرده‌اند. آماره شاخص موران با مقدار 99/0 خودهمبستگی مکانی ناهنجاری رطوبت خاک و خوشه‌ای بودن افزایش رطوبت را نیز مورد تأیید قرار داده است. در مجموع می‌توان نتیجه‌گیری کرد که با استفاده از نتایج این روش می‌توان نسبت به پایش مناطق با ناهنجاری کم یا زیاد از نظر رطوبت خاک را پس از بارش‌های مختلف اقدام کرد و از نتایج آن در بهبود فرآیند تصمیم‌گیری‌ها استفاده کرد.