برنامه‌ریزی پویایی تخصیص منابع آب سطحی و زیرزمینی برای اهداف کشاورزی و محیط زیست در حوزه خانمیرزا

Abstract

چکیدهمقدمه: رشد جمعیت در اکثر حوزه های آبخیز منجر به افزایش تعداد و تنوع روزافزون حقابه‌بران شده که در نتیجه آن تخصیص بهینه آب، اهمیتی بیش از پیش پیدا می کند. در تحقیق حاضر برای تخصیص منابع آب کشاورزی و محیط زیست در محیط نرم‌افزارVENSIM مدلی به روش پویایی سیستم برای حوزه آبخیز خانمیرزا توسعه داده ‌شده ‌است.روش­: این مدل بیلان و تخصیص آب شامل دو بخش جداگانه است که بخش نخست آن جهت به‌دست آوردن حجم آب سطحی و زیرزمینی تهیه شده و بخش دیگر، به منظور نحوه تخصیص منابع آب در شرایط موجود و آینده (با فرض حفظ روند موجود) طراحی شده است. سیاست بهره‌برداری شامل استفاده تلفیقی از آب زیرزمینی و سطحی حوزه جهت رفع نیازهای شرب، کشاورزی، صنعتی و زیست‌محیطی است.یافته­ ها: پس از توسعه مدل اجرا و بهینه سازی حجم آب سطحی و زیرزمینی انجام و کارائی مدل بیلان آزمون و بهینه شد. سپس با استفاده از روابط و قوانین مربوط به بهره‌برداری از منابع، برای تخصیص بهینه آب موجود در حوزه مورد مطالعه، الگوئی ترکیبی حاصل گردید. با توجه به دینامیک تغییرات در حجم آب در دسترس در منطقه، نتایج گویای عدم کشش منابع برای تأمین کلیه نیازهای موجود و شرایطی در منطقه مخصوصاً در بخش کشاورزی آتی بوده است، لذا سناریو ترکیبی آیش و بهبود کارائی آبیاری می تواند آسیب پذیری تخصیص منابع را کاهش دهد.نتیجه­ گیری: نتایج این مدل نشان می‌دهد پویائی سیستم می تواند ابزاری خلاقانه در تخصیص منابع آب، برنامه‌ریزی و سیاست‌های مدیریتی مناسب در منطقه باشد و در این منطقه تحلیلهای علت معلولی نشان از اهمیت استفاد تلفیقی از منابع آب دارد .