تبیین رابطه مؤلفه‌های محیطی مدارس ابتدایی و هوش هیجانی با تأکید بر مؤلفه مدیریت استرس کودکان

Abstract

مدیریت استرس به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های هوش هیجانی، نقش عمده‌ای در سلامت جسمی و روانی کودکان دارد. با توجه به ناکارآمدی بسیاری از فضاهای آموزشی ازجمله مدارس ابتدایی برای پاسخ گویی به توسعه مهارت‌های عاطفی-هیجانی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر هوش هیجانی به‌منظور افزایش تحمل و کنترل عاطفی در بین کودکان ضروری است. هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی مؤلفه‌های محیطی مؤثر بر هوش هیجانی و مدیریت استرس کودکان از دیدگاه مربیان و تعیین رابطه بین آنها در قالب یک مدل تحلیلی به منظور ارتقا کیفیت مدارس ابتدایی است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام پژوهش علی، تحلیلی-توصیفی و پیمایشی است. روش گردآوری اطلاعات پس از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، پرسش‌نامه محقق ساخته است که مولفه های محیطی موثر بر هوشمندی هیجانی و مدیریت استرس کودکان در مدارس ابتدایی را در قالب70 گویه مورد مطالعه قرار می‌دهد. جامعه آماری پژوهش، مربیان و متصدیان امور کودکان در سراسر ایران است و روش نمونه‌گیری تصادفی از نوع داوطلبانه است. حجم نمونه با توجه به تعداد پرسش ها و بر اساس دیدگاه کلاین 461 نفر است. روش تحلیل داده‌ها با توجه به اهداف پژوهش روش تحلیل عاملی با استفاده از نرم‌افزار SPSS و مدل سازی با نرم افزار AMOS است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تنوع مؤلفه‌های کالبدی با میانجی گری عوامل محیطیِ امنیت روانی-آسایش فیزیکی، حس تعلق به محیط، خوانایی محیط کودک محور و سرزندگی خلاق بر بازی‌پذیری هدفمند و اجتماع‌پذیری عملکردی تأثیرگذار است و از این طریق موجب افزایش هوش هیجانی کودکان می‌شوند. این امر بر تاب‌آوری و انطباق‌پذیری محیطی و درنتیجه مدیریت استرس کودکان مؤثر است.