ارزیابی رشد، ‌عملکرد و خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی پنج گونه نعناع (Mentha spp.) در سیستم هواکشت تحت شرایط کشت گلخانه‌ای

Abstract

امروزه استفاده از محیط‌های کنترل شده و روش­های تولید بدون خاک، به­دلیل قابلیت بالای این روش‌ها در استفاده کارآمد از منابع و قابلیت­های کشت فشرده، در حال افزایش است. به منظور بررسی ارزیابی رشد‌، عملکرد و خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی پنج گونه نعناع در سیستم هواکشت، آزمایشی در شرایط گلخانه انجام شد. مطالعه‌ ﺑﻪ‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه‌ داﻧﺸﻜﺪه ﻛﺸﺎورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان در سال 1398 اجرا گردید و آنالیز داده‌ها به صورت آزﻣﺎیش فاکتوریل در ﻗﺎﻟﺐ طرح کرت‌های خرد شده در زمان انجام شد. گونه‌های نعناع (شامل نعناع آبی Mentha aquatica، نعناع پونه Mentha pulegium، نعناع سبز Mentha spicata، نعناع سیبMentha suaveolens و نعناع فلفلی Mentha piperita) به‌عنوان فاکتور اصلی و برداشت (چین اول و چین دوم) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که گونه‌های نعناع سیب و نعناع سبز بیش­ترین نسبت برگ به ساقه را به ترتیب به میزان 368/1 و 364/1 داشتند. بیش‎ترین سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک استولون، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک کل بوته و محتوای نسبی آب مربوط به گونه نعناع آبی و پس از آن گونه نعناع فلفلی بود. علاوه بر این گونه نعناع فلفلی بیش­ترین وزن تر ریشه را دارا بود. بیش­ترین میزان کاروتنوئید و کلروفیل در گونه نعناع فلفلی به دست آمد و بیش­ترین میزان فتوسنتز و دی­اکسیدکربن زیر روزنه نیز مربوط به گونه نعناع پونه بود. در این آزمایش اغلب صفات مرتبط با عملکرد شامل سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، وزن تر ریشه، وزن تر اندام هوایی، وزن خشک کل بوته، محتوای نسبی آب و فتوسنتز در چین دوم بالاتر بودند. با توجه به نتایج به­دست آمده در مجموع گونه نعناع آبی نسبت به دیگر گونه‌ها از لحاظ اغلب صفات مورد مطالعه برتری نشان داد. در حالی‌که گونه نعناع فلفلی نیز از رشد و عملکرد قابل توجهی برخوردار بود. بنابراین کشت گونه نعناع فلفلی جهت مصارف دارویی و کشت گونه نعناع آبی جهت مصرف تازه‌خوری در سیستم هواکشت مناسب است.