بررسی شاخص‌های رشدی لوبیا قرمز (.Phaseolus vulgaris L) و بادرشبی (Dracocephalum moldavica) در الگوهای مختلف کشت مخلوط در حضور ریزجانداران

Abstract

این مطالعه با هدف ارزیابی اثر تلقیح میکروبی بر عملکرد و اجزای عملکرد بادرشبی و لوبیا قرمز در کشت خالص و مخلوط بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه­ای در دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتورها شامل تلقیح میکروبی (باکتری­های PGPR، AMF، تلقیح تلفیقی PGPR + AMF و بدون تلقیح) و الگوهای کشت [(یک ردیف بادرشبی +یک ردیف لوبیا (1:1)، دو ردیف بادرشبی+ دو ردیف لوبیا (2:2)، دو ردیف بادرشبی+ یک ردیف لوبیا (2:1)، یک ردیف بادرشبی+ دو ردیف لوبیا (1:2) و کشت خالص لوبیا و بادرشبی] بودند. صفات مورد بررسی برای لوبیا شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه­های فرعی، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و زیست­توده، برای گیاه بادرشبی شامل ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد شاخه­های فرعی، عملکرد زیست­توده و درصد اسانس بود. نتایج نشان داد که صفات اندازه­گیری شده برای دو گونه تحت تأثیر الگوهای مختلف کشت قرار گرفتند. بیشترین عملکرد زیست­توده و عملکرد دانه لوبیا به­ترتیب با 70/9 و20/3 گرم بوته از کشت خالص لوبیا حاصل شد. اﺛﺮ ﻧﻮع تلقیح میکروبی ﻧﻴﺰ ﺑﺮ صفات مورد بررسی لوبیا و بادرشبی معنی­دار بود. به­طوری­که بیشترین عملکرد دانه لوبیا و بالاترین درصد اسانس (52/0 درصد) بادرشبی در تیمار تلقیح تلفیقی AMF+PGPR مشاهده گردید. . آنالیز ترکیبات شیمیایی اسانس بادرشبی نشان داد که Geranyl acetate، Geranial، Geraniol و Neral ترکیبات اصلی بودند که در کشت مخلوط تحت کاربرد کودهای زیستی بهبود یافتند. همچنین، نسبت برابری زمین در تمام الگوهای کشت مخلوط بیشتر از یک بود و بالاترین میزان این شاخص (67/1) از تیمار کشت مخلوط 2:2 در شرایط تلقیح با PGPRها حاصل شد که معادل 67 درصد افزایش در بهره­وری استفاده از زمین (نسبت به کشت خالص دو گونه) بود. به نظر می­رسد که این الگو می­تواند در بهبود بهره­وری استفاده از زمین­های کشاورزی، به ویژه در نظام­های تولید گیاهان دارویی، مناسب­تر باشد.