مروری بر کاربرد نانوذرات در فراوری اسانس‌های گیاهان دارویی مرتعی و جنگلی

Abstract

زمینه: در سال­های اخیر استفاده از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی افزایش چشمگیری یافته است. اسانس­ها از مهمترین متابولیت­های ثانویه پیکره گیاهان بوده و پتانسیل بالقوه نوید بخشی برای حفظ و ارتقاء سلامت دارند. لذا توجه به کیفیت و اثر بخشی محصولات گیاهان دارویی موضوعی است که از اهمیت خاصی برخوردار است. استفاده از اسانس­ها بشکل آزاد بعلت فراریت، پایداری کم، حلالیت ضعیف در آب و فراهمی زیستی پایین، کاربرد و اثرگذاری آنها را محدود نموده. مهمترین ابزار برای افزایش کیفی اثرگذاری اسانس بعنوان داروی گیاهی، کاربرد نانوذرات بعنوان حامل اسانس می­باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی نانوکپسوله­سازی اسانس­های گیاهان دارویی و تاثیر آن در افزایش پایداری اسانس­ها و ارتقای کیفیت سیستم‌های دارورسانی می­باشد. روش بررسی: در پژوهش حاضر از داده­های مقالات علمی پژوهشی متعدد موجود در پایگاه داده­های الکترونیکی برای بررسی موضوع بهبود اثربخشی خواص اسانس­ها با استفاده از نانوذرات، استفاده گردید. یافته­ها: نانوذرات حمل کننده دارو شامل مواد مختلفی مانند نانوپلیمرها، دندریمرها، لیپیدها، نانوامولسیون­ها و نانوذرات لیپیدی جامد می­باشند که با توجه به روش تولید و سنتز آن­ها می­توانند دارای شکل و اندازه­های متفاوتی باشند. امروزه از فناوری نانوکپسوله­سازی اسانس­ها با استفاده از نانوذرات جهت افزایش پایداری، هدفمندی و کنترل زمان رهاسازی اسانس­ها در بدن بهره­گیری می­شود. از مزیت­های دارورسانی هدفمند، تجمع دقیق و هوشمندانه­ی اسانس بعنوان دارو در محل هدف و در نتیجه افزایش پایداری و اثرات فارماکولوژی ترکیبات اسانس بر روی بافت هدف در بدن است. نتیجه­گیری: نانوکپسول­های حامل اسانس گیاهان دارویی به میزان چشم­گیری کارایی اسانس را در کاربردهای دارویی و پزشکی افزایش دادند.