مکان‌یابی نقاط کم ریسک برای احداث اردوگاه‌ها و مراکز خدمات درمانی پیش از وقوع زلزله با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره COCOSO مطالعه موردی: رودبار گیلان

Abstract

زمینه و هدف: امروزه با توجه به افزایش جمعیت و تغییرات آب‌وهوایی، احتمال وقوع سوانح طبیعی مانند سیل و زلزله رو به افزایش است. لذا لزوم برنامه‌ریزی مناسب برای کاهش تلفات جانی و مالی، بیش‌ از پیش احساس می‌شود. مکان‌یابی اردوگاه‌ها و مراکز خدمات درمانی یکی از اقداماتی است که باید برای مقابله با شرایط وقوع سانحه لحاظ نمود. در این تحقیق، موضوع مکان‌یابی اردوگاه‌ها و مراکز خدمات درمانی بررسی‌ شده است. با توجه به پیشینه تاریخی شهر رودبار در وقوع زلزله بزرگ و موقعیت مکانی این شهر روی گسل فعال رودبار، این شهر برای مطالعه موردی انتخاب‌ شده است. روش: مکان‌ها و معیارهای مناسبی برای احداث اردوگاه‌ها و مراکز خدمات درمانی محله‌ها و مناطق اطراف شهر رودبار در نظر گرفته شدند. برای انتخاب مکان‌های کاندید، از پژوهش‌های پیشین و نظر کارشناسان مرکز تحقیقات و تاب‌آوری در حوادث و بلایای هلال‌احمر بهره گرفته شد. علاوه بر این، برای رتبه‌بندی گزینه‌ها از روش ترکیبی سازشی که از روش‌های جدید تصمیم‌گیری چندمعیاره است، استفاده‌شده است. یافته‌ها: پس از تعیین معیارها و مکان‌های کاندید برای احداث مراکز خدمات ‌درمانی و اردوگاه‌ها، مکان‌های مناسب اولویت‌بندی شدند. بدین شکل که ابتدا در فاز اول با توجه به جمعیت شهر رودبار، 5 نقطه برای مراکز خدمات درمانی انتخاب شدند و سپس در فاز دوم سایر نقاط برای احداث اردوگاه‌ها و با توجه به معیارهای مناسب یک اردوگاه، مورد اولویت‌بندی مجدد قرار گرفتند. نتایج نشان می‌داد از بین نقاط کاندید، برخی از مدارس و محوطه باز برخی بیمارستان‌ها (جهت احداث بیمارستان صحرایی) نقاط مناسب‌تری برای احداث مراکز خدمات‌درمانی هستند، در حالی‌که برای احداث اردوگاه‌ها برخی از مدارس و مساجد نقاط مناسب‌تری هستند. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از رتبه‌بندی نشان می‌دهند که معیارهای عدم قرارگیری روی گسل، وجود زیرساخت مناسب و فاصله از نقاط آسیب‌دیده، معیارهای مهمی برای انتخاب مرکز خدمات درمانی هستند. در حالی‌که معیارهای عدم قرارگیری روی گسل، وجود زیرساخت مناسب و فاصله از مراکز خدمات درمانی معیارهای لازم برای احداث اردوگاه می‌باشند.