مقاله علمی – پژوهشی:‌ ارزیابی اثر ضد باکتریایی موکوس استخراج شده از ماهی گل‌خورک ((Periophthalmus waltoni Koumans, 1941 از خوریات شمال غربی خلیج فارس

Abstract

موکوس مترشحه از اپیدرم ماهیان اولین خط دفاعی در مقابل پاتوژن‌هاست و آنها را در مقابل خطر تهاجم میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا محافظت می‌کند. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه سه فاکتور غلظت‌های موکوسی، فصل و جنسیت به منظور ارزیابی خواص ضد باکتریایی موکوس ترشح شده از ماهی گل‌خورک (waltoni Periophthalmus) بر چهار سویه از باکتری‌های استاندارد Escherichia coli (25922)، Staphylococcus aureus (6538)، Bacillus subtillis (6636) و aeruginosa Pseudomonas (9027) در دو فصل گرم و سرد است. موکوس از سطح پوست ماهیان جمع‌آوری شده و فعالیت ضد باکتریایی آن با روش انتشار دیسک بررسی شد. همچنین حداقل غلظت مهار کنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) علیه دو باکتری که حساسیت بیشتری نشان دادند، تعیین شد. نتایج نشان داد که در هر دو دوره فصلی و در همه باکتری‌های مورد مطالعه براساس غلظت‌های 25، 50، 100 و 200 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر تهیه شده از عصاره موکوسی، با افزایش غلظت عصاره موکوسی میانگین قطر هاله عدم رشد افزایش یافته و باکتری‌های گرم منفی Escherichia coli و aeruginosa Pseudomonas به‌ترتیب حساس‌ترین و مقاوم‌ترین باکتری نسبت به عصاره مورد نظر بودند. در بررسی خاصیت ضد باکتریایی موکوس بر سویه‌های استاندارد براساس فاکتور فصل، موکوس به‌دست آمده در دوره فصلی گرم خاصیت ضدباکتریایی بالاتری نسبت به موکوس به‌دست آمده از دوره فصلی سرد داشت (05/0>p). همچنین عصاره موکوسی تهیه شده از ماهی در جنس ماده نسبت به نر با اینکه معنی‌دار نبود (05/0<p) ولی میانگین قطر هاله عدم رشد بیشتری بر علیه باکتری‌های مورد مطالعه از خود نشان داد. اثرات ضد باکتریایی موکوس این ماهی وابسته به غلظت‌های موکوس (200،100،50،25 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) بود و میزان ترشح موکوس به‌طور تأثیرگذاری تحت تأثیر تغییرات فصلی و جنسیت قرار گرفت.