ارزیابی تاثیر خشکسالی بر زراعت آبی استان لرستان

Abstract

کشاورزی استان لرستان بر پایه زارعت آبی و دیم استوار است که در بخش زارعت آبی از دو منبع آب‌های سطحی و زیرزمینی استفاده می‌شود. یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی تأثیرگذار بر کشاورزی استان، رخداد خشکسالی و پیامدهای آن است. از اینرو هدف اصلی این پژوهش بررسی اثرات خشکسالی بر زراعت آبی استان لرستان است. داده‌های مورد استفاده شامل: ویژگی‌های زراعت آبی استان لرستان، ویژگی‌های منابع آبی مورد استفاده در زراعت آبی، نقشه کاربری اراضی و شاخص‌های خشکسالی می‌باشد. نتایج بررسی شاخص‌های خشکسالی محاسبه شده نشان داد که در سطح استان لرستان، روند افزایشی خشکسالی و تکرار سیکل‌های بلند مدت خشکسالی و ترسالی در استان لرستان مشهود است. همچنین مشخص شد که طی دوره 36 ساله رخدادهای خشکسالی با شدت‌های مختلف در سطح استان لرستان رخ داده است و توزیع زمانی این دوره‌ها پراکنده و در کل 36 سال مطالعاتی دیده می‌شوند. نتایج حاصل از مقادیر شاخص همبستگی بین میزان عملکرد گیاهان زراعی آبی بویژه گندم و جو با مقادیر شاخص‌های مختلف خشکسالی طی دوره 1396-1370 بیانگر ارتباط مثبت و مستقیم بین عملکرد گیاهان زراعی آبی با مقادیر شاخص‌های خشکسالی است. از نظر زمانی بیشترین مقدار همبستگی، بین میزان عملکرد با مقادیر شاخص‌های خشکسالی در مقیاس زمانی یک تا شش ماهه مشاهده می‌شود و در مقیاس‌های زمانی طولانی‌تر مقدار همبستگی کاهش پیدا می‌کند. از جمله دلایل اصلی وقوع این شرایط اینست که، وقایع خشکسالی کوتاه مدت بر روی پوشش گیاهی دیم و مراتع و رخدادهای خشکسالی بلند مدت تر به دلیل وابستگی بیشتر زراعت­های آبی به منابع آب­های سطحی و زیرزمینی، بیشتر بر زراعت آبی تاثیر گذارند. براساس نتایج به دست آمده، در مجموع می‌توان گفت که افزایش تنش‌های خشکی و حرارتی در سطح استان لرستان سبب کاهش عملکرد و افزایش نیاز آبی محصولات زراعی آبی مختلف شده است.