بررسی تغییرات زمانی-مکانی مقادیر حدی بارش روزانه (ناحیه شمال و غرب ایران)

Abstract

فراوانی وقایع حدی بارش می­تواند باعث سیل یا تغییر دوره خشکسالی شود. درک صحیح از این تغییرات برای اقدام جهت کاهش این اثرات لازم و ضروری است. در این پژوهش تغییرات زمانی و مکانی 14 شاخص بارش برای هشت ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در شمال و غرب کشور بررسی شد. برای این منظور پس از بازسازی داده­های بارش روزانه و انتخاب پایه زمانی مشترک شاخص­های بارش تعریف‌شده توسط ETCCDI با استفاده از نرم­افزار RClimdex مورد ارزیابی قرار گرفت. به‌منظور بررسی بارش­های سیل­آسا، شاخص­های روزهای خیلی مرطوب (R95p)، بیش‌ازاندازه مرطوب (R99p)، تعداد روزهای با بارش بیش از 10، 20 و 25 میلی­متر (R10, R20, R25) و همچنین توزیع 20، 40 و 60 تا از بیشترین بارش­ها در هر دهه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که روند شاخص­های روزهای بیش از اندازه مرطوب (R99p) و20، 40 و 60 تا از بیشترین بارش (20 Top 40 Top, (60 Top, در ایستگاه­های رشت، رامسر، بندر انزلی و خرم­آباد مثبت و در بقیه ایستگاه­ها منفی بود. شاخص مجموع بارش­ (PRCPTOT) در کلیه ایستگاه­ها به‌جز بابلسر دارای روند منفی و معنی­دار بود. روند شاخص­های شدت بارش )SDII(، حداکثر بارش یک‌روزه )Rx1day( و حداکثر بارش 5 روزه (Rx5day) در اغلب ایستگاه­های شمال و غرب کشور مثبت و غیر معنی­دار به­دست آمد. روند تعداد روزهای خشک متوالیCDD)( در تمامی ایستگاه­های شمال کشور مثبت بود که نشان‌دهنده افزایش طول دوره خشکی است. همچنین تعداد روزهای تر متوالی )CWD( در ناحیه غرب کشور دارای روند منفی بود که بیانگر کاهش تعداد روزهای تر می­باشد. نتایج این پژوهش مشخص نمود که شاخص­های بارش در یک ناحیه اقلیمی دارای عدم پیوستگی مکانی بوده و رفتار بارش­ها به سمت حدی شدن پیش می­رود.