سنجش وضعیت و رتبه بندی شهرستان های استان اردبیل به لحاظ دسترسی به خدمات و زیرساخت های بهداشتی درمانی

Abstract

زمینه و هدف: در دسترس بودن متوازن و عادلانه نیروی انسانی و تجهیزات و خدمات بخش بهداشت و درمان در نواحی مختلف جغرافیایی شرطی بنیادین و ضروری جهت افزایش سطح سلامت انسان­ها و به تبع آن جامعه سالم است؛ چرا که توزیع نامناسب و نابرابر خدمات و امکانات بهداشتی، هزینه مالی سنگینی را بر دوش جوامع تحمیل کرده و با تداوم این نابرابری­ها، عقب ماندگی و کندشدن سرعت رشد جوامع را منجر خواهد شد. لذا هدف این پژوهش سنجش وضعیت و رتبه­بندی شهرستان­های استان اردبیل به لحاظ دسترسی به خدمات و زیرساخت­های بهداشتی- درمانی بود. روش کار: تحقیق حاضر از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی بود. داده­های مورد نیاز از سالنامه آماری 1395 استخراج شده و از طریق کارشناسان شاغل در مراکز درمانی استان و به روش نمونه­گیری گلوله­برفی تعداد 10 پرسشنامه تعیین ارجحیت تکمیل شد. ­در این ­راستا، جهت وزن­دهی به شاخص­ها، از مدل آنتروپی؛ جهت رتبه­بندی برخورداری شهرستان­ها، از مدل کوپراس؛ جهت سطح­بندی شهرستان­ها، از روش تحلیل خوشه­ای در قالب نرم­افزار SPSS و جهت نمایش وضعیت برخورداری شهرستان­ها، از نرم­افزار ArcGIS، استفاده گردید. یافته­ ها: نتایج نهایی مدل کوپراس بیانگر این امر بود که بیشترین میزان دسترسی به خدمات و زیرساخت­های بهداشتی- درمانی در بین شهرستان­های استان اردبیل، به ترتیب رتبه، شهرستان­های اردبیل، مشگین­شهر، خلخال، مغان، نمین، پارس‫آباد، بیله­سوار، نیر، کوثر و سرعین بودند و اینکه شهرستان­های استان اردبیل در سه خوشه در حال توسعه، نسبتاً محروم از توسعه و محروم از توسعه قرار داشتند. نتیجه­ گیری: در سطح کشوری، استان اردبیل از لحاظ دسترسی به خدمات و زیرساخت­های بهداشتی- درمانی در حد کمتر از متوسط یا در وضعیت نسبتاً محروم از توسعه قرار گرفته است. تفاوت در سطح و برخورداری در بین شهرستان‌های استان هم نشانگر عدم رعایت عدالت در توزیع شاخص‌های بهداشتی- درمانی در سطح استان است.