مقاله علمی – پژوهشی: بررسی قابلیت جذب زیستی سرب به‌وسیله دو جاذب زیستی با منشاء آبزیان بر مبنای طرح باکس بنکن

Abstract

با توجه به اهمیت استفاده از جاذب‌های زیستی برای حذف یون‌های فلزی از پساب‌ها و اکوسیستم‌های آبی، در این پژوهش پتانسیل استفاده از فلس دو گونه ماهی (قزل آلای رنگین کمان، Oncorhynchus mykiss و ماهی سفید، Rutilus kutum) به منظور کاهش غلظت سرب در محیط‌های آبی بر مبنای طرح باکس بنکن بررسی شد. تأثیر برخی از پارامترهای مهم (دوز جاذب زیستی، اندازه جاذب، زمان تماس، درجه حرارت، غلظت اولیه، pH و شوری) بر ظرفیت جذب سرب به‌وسیله جاذب‌ها نیز مورد بررسی قرار گرفت. از بین هفت فاکتور مورد مطالعه، تأثیر غلظت اولیه، pH و دوز جاذب، بر غلظت سرب جذب شده به‌وسیله دو جاذب معنی‌دار بود (05/0P<)، اما درجه حرارت و اندازه جاذب تأثیر معنی‌داری بر جذب سرب به‌وسیله جاذب‌ها نداشتند. غلظت اولیه مؤثرترین متغیر مستقل محسوب ‌شد (با تأثیر مثبت). حداکثر ظرفیت جذب سرب به‌وسیله دو جاذب با ظرفیت جذب این عنصر به‌وسیله سایر جاذب‌های دارای منشاء آبزیان، بررسی شده از سوی سایر محققین، قابل مقایسه بود. حداکثر ظرفیت جذب سرب در فلس ماهی قزل‌آلا بیشتر از فلس ماهی سفید بود. مشخصات جاذب‌های زیستی قبل و بعد از جذب با استفاده ازSEM (Scanning Electron Microscopy)، EDX (Energy Dispersive X-ray) ، XRF (X- Ray Fluorescence) و FTIR (Fourier Transform Infrared) بررسی شد. غلظت یون‌های سرب با استفاده از AAS (Atomic Absorption Spectrometer) اندازه‌گیری گردید. آنالیزهای SEM-EDX و XRF به‌وضوح وجود یون‌های سرب را در سطوح هر دو جاذب زیستی پس از آزمایش‌های جذب نشان داد. نتایج FTIR نشان داد که دو جاذب زیستی از گروه‌های عاملی مختلف تشکیل شده‌اند که احتمالاً نقش قابل‌توجهی در ظرفیت جذب سرب به‌وسیله آنها وجود دارد.