تقابل استراتژیک مقامات پولی و مالی، و فعالان بازار ارز ایران: رویکرد بازی‌های ایستای غیرهمکارانه

Abstract

تجربه نوسانات زیاد بازار ارز در ایران و اثرگذاری سیاست‌‌‌های‌ پولی و مالی بر این بازار، اهمیت اتخاذ رویکرد علمی از سوی سیاست‌گذاران مالی و پولی و توجه به رفتار سایر بازیگران (سفته‌بازازان بازار ارز) در فضای تصمیم‌گیری را هرچه بیشتر آشکار ساخته است. مطالعه حاضر سعی دارد با استفاده از رویکرد نظریه بازی‌ها، میزان زیان اجتماعی حاصل از اتخاذ رویکردهای مختلف توسط سیاست‌گذاران پولی و مالی را در بازه زمانی 9 ساله (1390 تا 1398) ارزیابی نموده و از این مسیر وجود رویکرد بهینه تعاملی بین دولت و بانک مرکزی که به کمترین مقدار زیان اجتماعی منجر می‌شود، شناسایی نماید. برطبق نتایج، کمترین زیان اجتماعی زمانی حاصل می‌شود که بازیگر پولی اهمیت بیشتری را متوجه تثبیت نرخ سود نموده و در اتخاذ سیاست‌‌‌های‌ پولی، از استقلال تصمیم‌گیری بیشتری برخوردار باشد. به‌عبارت دیگر، افزایش نرخ سود از جانب بازیگر پولی، افزایش میل به تقاضای ارز از جانب فعالان بازار ارز و همچنین میل به افزایش بیشتر انحراف مخارج دولت از بودجه متوازن دولت را باعث می‌شود که هر دو رفتار عکس‌العملی در جهت افزایش زیان اجتماعی تفسیر می‌شود. بر این اساس، با توسل به معیار زیان اجتماعی می‌توان توصیه به استقلال ابزاری بانک مرکزی در جهت افزایش رفاه اجتماعی نمود که لازمه این امر تغییر رویه در اعمال سیاست‌‌‌های‌ پولی و مالی و تغییر نگرش مسئولین اقتصادی کشور در مورد استقلال و عدم استقلال ابزاری بانک مرکزی و چگونگی ارتباط آن با دولت است.