تحلیل روند تغییرات دبی حوزه آبخیز سد نهرین طبس با استفاده از روش های پارامتری و غیرپارامتری

Abstract

روند تغییرات دبی رودخانه­ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک اکثراً کاهشی است و این روند می­تواند تحت تأثیر عوامل اقلیمی و افزایش دما در دهه­های اخیر در این مناطق باشد. این کاهش دبی می­تواند بر ذخیره آب سد نهرین و کشاورزی، صنعت و آب شرب شهر طبس تأثیر بسزایی داشته باشد، که باید مدنظر کارشناسان قرار گیرد. این پژوهش با هدف تعیین روند دبی، بارش و دما در حوضه آبخیز سد نهرین طبس با استفاده از روش من­کندال، شیب سن و رگرسیون خطی انجام شد. پس از بررسی و صحت سنجی داده­ها دوره آماری 1366 تا 1396 انتخاب شد. نتایج همه روش­ها نشان داد که دبی در همه مقیاس­ها سالانه، فصلی و ماهانه کاهش‌یافته است. بارش نیز روند کاهشی داشته و در این دوره 31 سال به‌طور متوسط سالی 8/0 میلی­متر کاهش داشته است. دما روند افزایشی داشته و به‌طور متوسط در این بازه نزدیک به 5/1 درجه سانتی­گراد گرم‌تر شده است. روند کاهشی دبی رودخانه تحت تأثیر عوامل اقلیمی چون خشکسالی و افزایش دما بوده است، به طوری­که منطقه بر اساس شاخص بارش استانداردشده (SPI) در سال­های اخیر وارد دوره خشکسالی شدید شده است. برداشت آب برای کشاورزی و صنعت در بالادست ایستگاه هیدرومتری وجود ندارد و کاربری اراضی منطقه تغییر نداشته است، بنابراین روند نزولی دبی رودخانه باعث کاهش کشاورزی و بهره­برداری دیگر در پایین‌دست سد نهرین طبس که از قبل وجود داشته است، خواهد شد.