پهنه‌بندی لرزه‌ای شهر اردبیل با استفاده از تحلیل خطر قطعی و سیستم فازی

Abstract

پهنه­بندی و تحلیل خطر لرزه­ای ابزاری قدرتمند و دارای اطلاعات مفید و ارزشمندی جهت تصمیم گیری­ها می­باشد. در این مطالعه پهنه­بندی لرزه­ای شهر اردبیل در سطح سنگ بستر لرزه­ای با استفاده از روش تحلیل خطر قطعی و سیستم استنتاج فازی انجام گرفته است. هدف از تحلیل خطر زمین­لرزه، برآورد پارامتر‌های قدرتمند زمین در یک بازه زمانی و در محلی خاص می­باشد. در تمامی مراحل انجام تحلیل خطر لرزه­ای، عدم قطعیت­هایی وجود دارد که استفاده از روش­های مناسب در بررسی خطر زمین­لرزه را اجتناب­ناپذیر می­کند. استفاده از منطق فازی می‌تواند شیوه‌ای مناسب جهت تحلیل خطرات زمین‌لرزه باشد که با یک روند ساده و انعطاف‌پذیر نتایج خوبی را در مدت زمان کوتاه ارائه می‌دهد. ایران یکی از زلزله خیزترین کشورهای دنیا محسوب می­شود و شهرهای آن در رابطه با این پدیده طبیعی آسیب های فراوان دیده است. شهر اردبیل با مختصات 25/38 شمالی و 30/48 شرقی، مرکز استان اردبیل و در شمال غرب ایران قرار دارد. به دلیل قرار‌گیری در میان چندین گسل مهم با سابقه ویرانگری تاریخی بسیار، شناخت و بررسی لرزه­ای این منطقه امری لازم وضروری می­باشد. برای این منظور، گسل­های موجود در شعاع 150 کیلومتری از شهر به همراه تاریخچه لرزه‌خیزی آنها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و 20 چشمه بالقوه زمین‌لرزه جهت انجام تحلیل‌خطر انتخاب شدند. تحلیل خطر لرزه‌ای ابتدا به روش قطعی مرسوم و سپس با استفاده از سیستم استنتاج فازی برای مراکز هر مش به ابعاد 1000×1000 متر که بر روی شهر اردبیل تعیین شده، برآورد گردیده است. در تحلیل خطر با استفاده از روش قطعی مرسوم از 5 رابطه­ی کاهندگی که با بررسی و مطالعه فراوان انتخاب گردیدند جهت تعیین مقادیر بیشینه شتاب و طیف پاسخ شتاب استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده به روش قطعی مرسوم، تغییرات بیشینه شتاب افقی زمین بین 0.24g و 0.43g است. تغییرات حاصل از برآورد خطر لرزه‌ای با استفاده از سیستم استنتاج فازی نیز بین 0.25g و 0.43g است. درنتیجه بیشینه شتاب افقی زمین 0.43g می‌باشد که حاصل از چشمه­ای است که گسل اصلی آن گسل بزقوش با بزرگای گشتاوری 7.21 می‌باشد.