تأثیر بهداشت روان بر آمادگی استراتژیک برای بحران با توجه به نقش میانجی قابلیت یادگیری و خلاقیت سازمانی آتش نشانان استان گیلان

Abstract

زمینه و هدف: بحران ها اجتناب ناپذیر هستند و سازمان ها باید از نظر استراتژیک برای مقابله با آنها آماده باشند. در این راستا، قابلیت یادگیری و خلاقیت کارکنان سازمان، عوامل مثبت به منظور کنترل بحران محسوب می شوند. البته سازمان ها هنگامی می توانند در شرایط بحران به طور اثربخش عمل کنند که نیروی انسانی آنها از لحاظ روانی نیز احساس کامیابی داشته باشد. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر بهداشت روان بر آمادگی استراتژیک، برای بحران با توجه به نقش میانجی، قابلیت یادگیری و خلاقیت سازمانی آتش نشانان استان گیلان بود. روش: مطالعه حاضر، یک مطالعه کاربردی است و از نظر شیوه جمع آوری نیز مطالعه ای، توصیفی است که به صورت پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را 1111 نفر از کارکنان ایستگاه های آتش نشانی استان گیلان تشکیل دادند. با توجه به پراکندگی جامعه آماری، ابتدا از طریق روش نمونه گیری خوشه ای، تعدادی از ایستگاه های آتش نشانی در خوشه هایی از استان مشخص شدند؛ سپس بر حسب فرمول کوکران، 286 نفر از آتش نشانان به عنوان نمونه به صورت تصادفی ساده در نظر گرفته شدند. ابزار پژوهش حاضر، پرسشنامه هایی استاندارد سلامت عمومی گلدبرگ (1979)، آمادگی استراتژیک برای بحران ریلی (1987)، قابلیت یادگیری سازمانی جرز-گومز و همکاران (2005) و خلاقیت سازمانی رایی و چویی (2017) در نظر گرفته شده است. آلفای کرونباخ پرسشنامه های مذکور به ترتیب 88/0، 84/0، 94/0 و 78/0 به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها روش مدل سازی معادلات ساختاری نرم افزار Smart PLS مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد بهداشت روان تأثیر مثبت و معناداری بر قابلیت یادگیری سازمانی و خلاقیت سازمانی آتش نشانان دارد. همچنین مشخص شد که قابلیت یادگیری سازمانی تأثیر مثبت و معناداری بر خلاقیت سازمانی و آمادگی استراتژیک برای بحران آتش نشانان دارد. البته تأثیر بهداشت روان و خلاقیت سازمانی بر آمادگی استراتژیک برای بحران آتش نشانان رد شد. نقش میانجی، قابلیت یادگیری سازمانی هم در رابطه بین بهداشت روان و آمادگی استراتژیک برای بحران و هم در رابطه بین بهداشت روان و خلاقیت سازمانی به صورت مثبت و معنادار پذیرفته شد و نقش میانجی متغیر خلاقیت سازمانی در مدل پژوهش رد شد. نتیجه گیری: شرایط بحرانی که یک آتش نشان با آن مواجه می شود، یک شرایط اضطراری است که شاید فرد نتواند در لحظه، آن طور که باید واکنش آنی مناسبی نشان دهد. اما یادگیری باعث آمادگی بیشتر فرد می شود و در بروز خلاقیت فرد نیز تأثیری مثبت می گذارد. همچنین سطح مطلوب بهداشت روان کارکنان می تواند توانایی یادگیری آنها را به صورت مثبت تحت تأثیر قرار دهد.