اثرات زلزله بر کسب و کارهای خرد روستایی (مطالعه موردی: شهرستان دنا)

Abstract

زمینه و هدف: زلزله به عنوان یک مخاطره طبیعی دارای اثرات و پیامدهایی است که از دو بُعد تلفات و خسارات قابل بررسی است. ایران به عنوان کشوری با پهنه‌بندی لرزه‌خیزی بالا تقریباً همه ساله دارای تلفات و خساراتی از زلزله می‌باشد. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر بر آسیب‌های کسب‌ و کار خُرد روستایی از زلزله در شهرستان دنا ارائه شده است. روش: روش انجام مطالعه در این پژوهش، مبتنی بر روش‌ کیفی (گراندد تئوری) می‌باشد. اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری شده است. جامعه مورد مطالعه را فعالان کسب‌ و کارهای خُرد و محلی آسیب دیده از زلزله شهرستان دنا تشکیل می‌دهند. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد 366 کسب و کار روستایی به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم تحت تأثیر زلزله قرار گرفته‌اند. جامعه نمونه پژوهش برای استخراج مقوله‌ها به صورت هدفمند و مبتنی بر روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری مصاحبه با 22 نفر تعیین گردید. یافته‌ها: نتایج به دست آمده طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و انتخابی استخراج شدند. در مرحله استخراج داده‌ها 34 مفهوم در قالب 4 مقوله عمده شناسایی گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، مقوله عوامل مدیریتی و اقتصادی دارای 9 مفهوم، مقوله عوامل نظارتی و اجرایی 9 مفهوم، مقوله عوامل فردی و سازمانی 11 مفهوم و مقوله عوامل زیرساختی 6 مفهوم هستند. در بین مقوله‌های استخراج شده مقوله‌های عوامل فردی و سازمانی و عوامل مدیریتی و اقتصادی نسبت به سایر مقوله‌ها از تاثیر بیشتری برخوردار می‌باشند. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها، احیای کسب‌ و‌کارهای آسیب‌دیده، نیازمند توجه سازمان‌های متولی به مقوله کسب ‌و‌کار، هم‌زمان با سایر ابعاد بازسازی است. همچنین نتایج نشان داد که عوامل مؤثر بر آسیب به کسب و کارهای روستایی در دو گروه عوامل درون محیطی و برون محیطی قابل بررسی هستند.