تبیین مبانی و راهبردهای شهر هوشمند با رویکرد پایداری در حوزه مدیریت بحران (نمونه موردی؛ کلانشهر تهران)

Abstract

زمینه و هدف: امروزه شهرهای بزرگ با مسائل و چالشهای عدیده­ای از جنبه پایداری مواجه می­باشند که این موضوع، در مواقع بحرانی و مدیریت پایدار بحران، تبعات منفی بسیاری را به همراه دارد. این مسائل شامل بلایای طبیعی به­ویژه زلزله، سیل، طوفان و نیز چالش­های انسان ساخت مانند اختلالات ترافیکی، زیست محیطی و امنیتی می­گردد. کلانشهر تهران با مسائل متعددی در حوزه بلایای طبیعی به­ویژه زلزله و نیز مسائل ترافیکی، آب و پسماند و انرژی مواجه است که پایداری آن را تهدید می­نماید. در این راستا ایده شهر هوشمند می­تواند با برنامه­ای جامع به عنوان الزامی بی بدیل و کارآمد، برای پایداری شهرها به­ویژه در مواقع بحرانی بکار گرفته شود. از این رو هدف این پژوش، بازشناسی راهبردهای شهر هوشمند از منظر پایداری با تأکید بر مسائل مدیریت بحران می­باشد. روش: این مقاله با روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوای متون و استدلال منطقی و با استفاده از شیوه­های مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای انجام می­گردد. یافته­ ها: رویکرد شهر هوشمند پایدار با مدیریت شهری هوشمند و هوشمندسازی فرآیندها، مزایایی همچون تسریع مدیریت مسائل و خدمات­ رسانی، یکپارچه ­سازی تصمیمات و اقدامات مسئولین و مردم، شفافیت و نظارت و کنترل تخلفات، کاستن از سفرهای غیرضروری، صرفه­ جویی در مصرف انرژی را به همراه دارد. شهر هوشمند با استفاده از برنامه­ جامع و زیرساخت­های فن‌آوری ­های نوین، نقش مهمی در حل مسائل شهری به همراه چالش­ها و تهدیدهای مربوط به امنیت و حریم فضای مجازی دارد. کلانشهر تهران با داشتن مسائل مهمی همچون ترافیک، زلزله و آلودگی هوا بستر و زمینه مناسبی برای توسعه شهر هوشمند دارد. نتیجه گیری: شهر هوشمند با بهره­مندی از زیرساخت ­های فن‌آوری­ های نوین، شهروندان هوشمند، زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، دولت هوشمند و محیط هوشمند می­تواند پایداری شهرها را ارتقاء دهد. بررسی تجارب موفق جهانی به­ ویژه در شهرهای پیتسبورگ، تویوتا و سئول نشان می­دهد که مسائل ترافیکی، خدمات شهری، زیست­ محیطی و انرژی را می­توان با قابلیت شهر هوشمند حل نمود. کاربست این تجارب در کلانشهر تهران در مدیریت بحران ناشی از بلایای طبیعی و مسائل انسان ­ساخت به ­ویژه زلزله، ترافیک، آلودگی هوا با مدنظر قرار دادن ملاحظات پایداری و مدیریت بحران و پدافند غیرعامل و امنیت فضای مجازی و ملاحظات فرهنگ ایرانی-اسلامی می­تواند به توسعه پایدار کلانشهر تهران منتهی گردد.