مروری بر تجربه‌های مداخلات بزرگ مقیاس بازآفرینی شهری و درس‌آموزی برای کاهش آسیب‌پذیری‌ها

Abstract

زمینه و هدف: با توجه به آسیب‌پذیری کالبدی پهنه‌های وسیعی از بافت‌های فرسوده مناطق مرکزی و میانی شهرها در برابر زلزله و اولویت حفظ جان ساکنان و شاغلان و حاضرین در این مناطق، فرآیند بازآفرینی شهری می‌تواند به ‌عنوان یکی از مؤثرترین شیوه‌ها جهت افزایش تاب‌آوری کالبدی به عنوان بخشی از مراحل پیشگیری، آمادگی و مقابله از چرخه مدیریت بحران، در این نواحی مطرح گردد. استفاده از شیوه مداخلات بزرگ مقیاس بازآفرینی شهری با توجه به ‌سرعت کم نوسازی بافت‌های فرسوده، ضرورتی حیاتی می­باشد. روش: این پژوهش از نظر هدف، مروری و کاربردی بوده و از نظر نوع داده‌ها، کیفی است. در این تحقیق به‌ صورت نظام‌مند، داده‌های مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای، سایت‌های خبری و مصاحبه‌های باز و نیمه‌ساختاریافته با برخی از کارشناسان و مدیران فعال در امور شهری، گردآوری شده و با مقایسه و ترکیب داده‌های به‌ دست‌آمده، نتایج پژوهش به روش فراتحلیل، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها : وسازی بافت‌های فرسوده می‌بایست در سال 1394 پایان می‌یافت؛ این در حالی است که عملیات اجرایی بافت‌های فرسوده نه ‌تنها خاتمه پیدا نکرده است بلکه در سال 1399 مساحت بافت‌های فرسوده شهری با افزایش حدود 7 هزار هکتاری به 148 هزار هکتار افزایش‌ یافته است. از طرفی با توجه به آسیب‌پذیری کالبدی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد مناطق مرکزی و میانی شهرها در برابر احتمال وقوع زلزله، این مقاله به دنبال بررسی چگونگی انجام مداخلات بزرگ مقیاس جهت تسریع در فرآیند نوسازی بافت‌های فرسوده و کاهش آسیب‌پذیری‌های موجود می­باشد. در راستای تحقق این هدف، ضمن بررسی مفهوم رایج بازآفرینی شهری در دنیا، مقایسه‌ای اجمالی از انجام برخی از مداخلات بزرگ مقیاس بازآفرینی شهری در داخل و خارج از کشور انجام داده است. نتیجه‌گیری: در این پژوهش ضمن بررسی تاریخچه شکل‌گیری بازآفرینی شهری بر اهمیت بازشناخت مفاهیم و اهداف بازآفرینی شهری و استفاده از تجارب مداخلات شهرهای موفق دنیا در زمینه رفع آسیب‌پذیری‌های کالبدی و استفاده از روش مداخلات بزرگ مقیاس تأکید شده است. بر اساس مفروضات پژوهش، بازآفرینی شهری فرآیندی مداخله‌گر و یک برنامه راهبردی با دیدی آینده‌نگر می­باشد که همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، محیطی محدوده هدف را مورد توجه قرار می‌دهد.