درک پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار در مراکز آموزشی درمانی منتخب دانشگاه علوم پزشکی ایران سال 1399

Abstract

زمینه و هدف: ایمنی بیمار از اجزای بسیار ضروری سیستم های بهداشتی و درمانی است و یکی از ارکان مهم کیفیت در این سازمان ها به حساب می آید. ترکیب راهکارهای ایمنی بیمار با فرایندهای مراقبت از بیماران باعث کاهش وقوع حوادث شده و احتمال آسیب را کاهش خواهد داد. ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی می توانند وضعیت ایمنی بیمار را از طریق تعامل با بیماران و خانواده هایشان، کنترل رویه ها، یادگیری از خطاها و برقراری ارتباط مؤثر با سایر افراد در تیم مراقبت های سلامت بهبود بخشند. انجام این فعالیت ها، می تواند منجر به حداقل رساندن صدمات وارده به بیماران و کاهش هزینه های مراقبتی شوند. افزایش وقوع حوادث ناگوار در مراکز بهداشتی و درمانی منجر به نگرانی ارایه کنندگان خدمات سلامت، مسئولین این حوزه و مردم شده است. باتوجه به اینکه پرستاران نسبت به سایر ارائه دهنگان خدمات سلامت، زمان بیشتری را برای مراقبت از بیماران صرف می کنند، باید به عنوان گروه اصلی جهت برنامه ریزی در پیشگیری و کاهش وقوع خطاهای پزشکی مد نظر قرار بگیرند. افشای صریح حوادث نامطلوب می تواند اعتماد بین ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و بیماران را حفظ کند و اختلافات و ادعاهای سوء استفاده پزشکی را کاهش دهد. لذا با توجه به اهمیت ایمنی بیمار پژوهشگر بر آن شده که مطالعه ای را با هدف تعیین درک پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار انجام دهد. روش بررسی: پژوهش حاضر مقطعی از نوع توصیفی است که در نیمه دوم سال 1399 در شهر تهران انجام گرفت. مشارکت کنندگان 315 نفر بودند که از بین پرستاران شاغل در مراکز منتخب آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران(بیمارستان های رسول اکرم، شهید مطهری، شهید هاشمی نژاد، شفا یحیائیان و فیروزگر) انتخاب شدند. معیار های ورود به مطالعه، داشتن حداقل 6 ماه سابقه کار در بالین به عنوان پرستار و معیار خروج نیز شامل مواردی بود که پرسشنامه را به طور ناقص تکمیل کرده بودند. روش نمونه گیری در این مطالعه طبقه ای با تخصیص متناسب بود بدین صورت که ابتدا لیستی از مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران و تعداد پرستاران واجد شرایط برای ورود به مطالعه تهیه گردید و سپس با توجه به تعداد نمونه مورد نیاز به تصادف بیمارستان ها را یکی پس از دیگری انتخاب و پرستاران واجد شرایط آن مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل دوقسمت می باشد: فرم اطلاعات جمعیت شناختی شامل سوالات در مورد سن، جنسیت، وضیت تاهل، سطح تحصیلات، وضعیت استخدام، سابقه کار، سابقه فعالیت در مراکز دیگر، بخش، شیفت کاری و متوسط اضافه کار در ماه می باشد. درک پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار با استفاده از پرسشنامه لی(Lee) و کیم (Kim) اندازه گیری شد. این پرسشنامه برای اولین بار در ایران ترجمه و استفاده گردید. ترجمه این پرسشنامه بر اساس پروتکل سازمان جهانی بهداشت انجام شد به این صورت که در ابتدا اجازه استفاده و ترجمه پرسشنامه از طریق ایمیل از طراحان اصلی گرفته شد، سپس پرسشنامه نسخه انگلیسی توسط دو نفر که به زبان انگلیسی مسلط و با اصطلاحات تخصصی موجود در پرسشنامه آشنا بودند به زبان فارسی ترجمه شد، در مرحله بعد این ترجمه ها ترکیب و تلفیق شد تا یک ترجمه واحد حاصل شود، بعد نسخه نهایی ترجمه شده توسط دو نفر دیگر از زبان فارسی به زبان انگلیسی برگردانده شد و بعد از بازنگری، اصلاح و جمع بندی، برای تعیین روایی پرسشنامه، از روش روایی محتوا استفاده شد به این صورت که پرسشنامه ها با استفاده از نظرات علمی سه نفر از اعضاء محترم هیئت علمی دانشکده پرستاری مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران بررسی و بعد از اعمال اصلاحات مورد نیاز نهایی شد. جهت تعیین پایایی پرسشنامه درک پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار، همبستگی درونی سوالات به روش آلفای کرونباخ و تکرار پذیری به روش آزمون با آزمون بر روی 20 نفر از پرستاران به فاصله یک هفته بررسی شد، که آلفای کرونباخ کل ابزار 0/885 و ضریب همبستگی درون خوشه ای آن 0/739 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و برای تعیین معنی داری از آمار استنباطی (تی مستقل و آنالیز واریانس) استفاده شد. در نهایت سطح معنی داری نیز در تحلیل های صورت گرفته کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نشان داد که درک کلی پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار به طور کلی مثبت و با میانگین 13/20±55/66 (برمبنای 0 تا 100) بود. بیشترین میانگین نمره کسب شده (بر مبنای 0 تا 100) در بعد "درک پرستاران از تسهیل کننده های افشای آزادانه" با میانگین 71/49 و کمترین در بعد "درک پرستاران از عواقب منفی افشای آزادانه" با میانگین 35/23 بود. درک پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار تنها با نوع استخدامی ارتباط معنی دار آماری داشت (0/04p=). مقایسه دو به دو نشان دهنده آن بود که میانگین نمره پرستاران با استخدام پیمانی به طور معنی داری کمتر از رسمی(0/003p=) و قراردادی (0/008p=) بود. همچنین میانگین نمره کسب شده در پرستاران شرکتی نیز به طور معنی داری کمتر از قراردادی بود (0/029p=) و در سایر سطوح این اختلاف معنی دار نبود. نتیجه گیری کلی: براساس یافته های پژوهش حاضر مبنی بر اینکه درک کلی پرستاران از افشای حوادث ایمنی بیمار مثبت بود، پیشنهاد می شود به منظوربهبود افشای حوادث ایمنی بیماران، بیمارستان ها باید فرهنگ مثبتی ایجاد کنند که در آن افشای صریح حوادث ایمنی بیمار قبل از هر چیز به عنوان ایجاد فرصت هایی برای بهبود فعال ایمنی بیمارستان تلقی شود. مردم و رسانه ها همچنین باید فضایی را ایجاد کنند که نشان دهنده اعتماد و حمایت از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و موسسات در افشای حوادث ایمنی بیمار باشد. این امر به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، امکان می دهد تا برداشت های مثبتی از افشای حوادث ایمنی بیمار داشته باشند.