تجارب آسیب زا در خوردن هیجانی زنان فزون وزن ایرانی: یک مطالعه پدیدار شناسی

Abstract

زمینه و هدف: خوردن هیجانی، به صورت گرایش به خوردن در پاسخ به استرس یا هیجانات منفی تعریف شده است. بر اساس شواهد پژوهشی؛ خوردن هیجانی برای سلامتی آسیب زاست. بنابراین شناخت عواملی که موجب آسیب زایی خوردن هیجانی می‌شوند، مهم است. همچنین؛ شیوع خوردن هیجانی در افراد فزون وزن زیادتر از افراد با وزن طبیعی است و زنان در برابر خوردن هیجانی آسیب پذیرتر از مردان هستند، بنابراین؛ هدف این پژوهش تبیین آسیب زایی خوردن هیجانی در زنان جوان فزون وزن، انتخاب شد. روش بررسی: این مطالعه به روش کیفی و با رویکرد پدیدار شناسی هرمنوتیک، در سال 1399 انجام شد. مشارکت کنندگان در این مطالعه؛ 17 زن جوان گروه سنی 25 تا 45 ساله ساکن در شهرهای کرمانشاه یا کرج بودند که تجربه خوردن هیجانی داشتند و دارای شاخص توده بدنی 30 و بالاتر بودند. زنان باردار به دلیل متفاوت بودن نمایه توده بدنی آنها، وارد این مطالعه نشدند. مشارکت کنندگان با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و با رویکرد حداکثر تنوع انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق انفرادی و چهره به چهره گردآوری شد. برای تحلیل داده‌ها از روش هفت مرحله‌ای Diekelmannو همکاران، استفاده شد. یافته‌ها: در تحلیل داده‌ها، مضمونی اصلی به نام "همراهان آسیب زا" پدیدار شد که نشان می‌داد؛ هنگامی که مشارکت کنندگان تجربه خوردن هیجانی داشتند، برخی تجارب دیگر با خوردن هیجانی آنها همراهی می‌کردند و این تجارب موجب می‌شد؛ خوردن هیجانی از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی برای این افراد آسیب زا شود. مضمون اصلی "همراهان آسیب زا" از هفت زیر مضمون تشکیل شده است که با عناوین؛ ناخویشتن‌داری در رفتار خوردن، خوردن ناخودآگاه، سوء استفاده از بدن، تجارب متناقض، اعتیاد به خوردن، افراط در خوردن خوراکی‌های خاص و خوردن مخفیانه، نام گذاری شدند. نتیجه‌گیری کلی: تجارب آسیب زایی که با خوردن هیجانی همراهی می‌کنند؛ موجب پیچیدگی شناخت و مدیریت خوردن هیجانی می‌شوند و نیاز است در برنامه‌های روان درمانی که برای مدیریت پرخوری هیجانی؛ بویژه در زنان، طرح‌ریزی می‌گردد، به "همراهان آسیب زا"ی خوردن هیجانی توجه شود.