بررسی مقایسه‌ای عملکردهای شناختی درون‌گرایان و برون‌گرایان در سه موقعیت قبل و حین و بعد از مواجهه با صدای فرکانس پایین.

Abstract

زمینه و هدف: صدا یکی از مؤثرترین عوامل برون‌زاد تأثیرگذار بر مکانیزم های پردازشی مغز انسان است که نقش عمده‌ای در بروز خطاهای انسانی و حوادث شغلی دارند. صدای کم فرکانس از مهم‌ترین منابع مولد صدا در محیط است و حتی در ترازهای پایین آزاردهنده بوده و عملکرد شناختی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از تفاوت‌های فردی مانند تیپ شخصیتی، دست برتری، روان رنجور خوئی و حساسیت فردی عوامل مؤثر در تأثیر صدا بر عملکردهای شناختی هستند. هدف این تحقیق بررسی اثر تیپ شخصیتی بر عملکردهای شناختی در سه موقعیت قبل و حین و بعد مواجهه با صدای فرکانس پایین می‌باشد. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع علوم پایه تجربی می‌باشد. جامعه پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان بودند به روش نمونه­گیری هدفمند (60 نفر برونگرا و 60 نفر درون‌گرا) انتخاب و به مطالعه وارد شدند. کلیه آزمایش‌ها در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان و در یک اتاق با شرایط آکوستیکی و فیزیکی کنترل‌شده در اسفندماه سال 1396 صورت گرفت. برای تعیین تیپ شخصیتی از پرسشنامه شخصیت آیزنگ استفاده شد. با شبیه‌سازی محیط واقعی هر یک از افراد موردمطالعه درشدت صوت متداول در صنعت (50 و 70 دسی‌بل) به مدت 40 دقیقه در معرض مواجهه قرار گرفتند. هر یک از افراد موردمطالعه در سه موقعیت قبل و حین و بعد از مواجهه با استفاده از آزمون عملکرد پیوسته دیداری شنیداری عملکردهای شناختی افراد موردبررسی قرار گرفت. شرایط محیطی در شرایط آسایش حرارتی و معادل با دمای تر گوی‌سان 18 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 50 درصد بدون وجود جریان هوای مزاحم ثابت نگاه داشته شد. همچنین با استفاده از لامپ‌های فلورسنت و هالوژنِ روشنایی 500 لوکس با سطح درخشندگی مطلوب سطوح تأمین و در طول انجام تمامی آزمایش‌ها ثابت نگاه داشته شد. در این مطالعه از صدای ضبط‌شده سیستم تهویه صنعتی در محیط کار استفاده شد که با استفاده از نرم‌افزار Cool edit Program در باند فرکانسی مدنظر ویرایش گردید. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS20 و آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر موردبررسی قرار گرفتند. یافته­ها: میانگین سنی افراد 94/23 با انحراف معیار 25/3 بود. توزیع افراد مورد آزمایش ازنظر جنس، یکنواخت بودند و 85 درصد از آن‌ها را مجردان و بقیه را متأهلین تشکیل می‌دادند. بیشتر شرکت‌کنندگان این مطالعه از رشته‌های علوم بهداشتی و مقطع تحصیلی 80 درصد آن‌ها نیز کارشناسی بود. نتایج نشان داد با عملکردهای شناختی افراد برون‌گرا و درون‌گرا در سه موقعیت قبل و حین و بعد از مواجهه با صدا متفاوت می‌باشد. نتایج حاکی از این بود که درون‌گرایان در موقعیت قبل مواجهه و برون‌گرایان در شرایط حین مواجهه عملکرد بهتری داشتند. همچنین با افزایش تراز صوت از 45 به 65 دسی‌بل بین عملکردهای شناختی افراد برون‌گرا و درون‌گرا تفاوت معناداری وجود دارد (05/0p<) به‌طوری‌که با افزایش تراز صوت عملکردهای شناختی افراد برون‌گرا بهبود پیدا می‌کند. یافته‌های پژوهش حاضر همچنین ارتباط معناداری را بین صدا و جنس نشان داد. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر شواهد مطلوبی در جهت تفاوت درون‌گرایان و برون‌گرایان در گرایش به محرک‌های محیطی فراهم آورد، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مواجهه با صدا فرکانس پایین در مؤلفه‌های عملکردهای شناختی شرکت­کنندگان تأثیرگذار بود و همچنین بین افزایش تراز صوت و مؤلفه­های عملکردهای شناختی با تیپ شخصیتی رابطه معناداری وجود دارد. حین مواجهه با صدا افراد برون‌گرا مؤلفه‌های عملکردهای شناختی بالاتری داشتند. عملکرد بهتر درون‌گرایان در شرایط بعد مواجهه نشان از اجتناب آنان از تحریک و گرایش آن‌ها به سکوت یک موضوع فطری و ژنتیکی می‌باشد. بر این اساس در پست‌های کاری و وظایف شغلی حساس که نیازمند استفاده از عملکردهای شناختی هستند اثر تیپ شخصیتی افراد باید مدنظر قرار گیرد.