مروری بر اثرات تعاملی فعالیت‌های ورزشی و گیاهان دارویی بر شاخص‌های قندی و چربی‌های خون در وضعیت ابتلا به دیابت

Abstract

زمینه: دیابت نوعی بیماری شایع و غیر واگیر است که با توجه به سبک زندگی و عادات غذایی مردم، در سراسر دنیا رو به افزایش است. عوارض طولانی مدت دیابت شامل رتینوپاتی، نوروپاتی، نفروپاتی، علایم قلبی، علایم ادراری- تناسلی، علایم جنسی و حوادث عروق مغز می­شود. با توجه به انجام مطالعات فراوان در راستای کاهش عوارض بیماری دیابت، انجام فعالیت­های ورزشی و استفاده از گیاهان دارویی به دلیل وجود عوارض جانبی در داروهای سنتتیک از مهم­ترین راهکارهای کنترل گلوکز خون و هیپرلپیدمی می­باشند، با این حال بررسی اثر همزمان این دو مداخله نیز اخیرا مورد توجه محققین قرار گرفته است. لذا مروری بر این مطالعات جهت درک محققین حوزه تغذیه ورزشی نسبت به انجام این دو مداخله به طور همزمان ضروری به نظر می­رسد. هدف: هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات مصرف 10 گونه گیاهی همزمان با فعالیت ورزشی می­باشد. مواد و روش­ ها: در تمامی بانک­های اطلاعاتی بخصوص Web of Science، PubMed، SID، و Magiran و با کلیدواژه­های مختلف از جمله training، exercise، glycemic index، lipid profile، medical plant وanti-diabetic component، بدون محدودیت سال جستجو انجام گرفت. سپس مقالات بر اساس فعالیت ورزشی و گیاهان دارویی بر متابولیسم کربوهیدرات­ها و چربی­ها، دسته بندی شدند. یافته­ ها: طبق بررسی­های صورت گرفته در بانک­های اطلاعاتی تعداد 564 مقاله در رابطه با ورزش و گیاهان دارویی مشاهده شد که با توجه به معیارهای ورود به مطالعه (پرداختن به فعالیت ورزشی، گیاه دارویی و همچنین بیماری دیابت) تعداد 34 مقاله در رابطه با اثرات فعالیت­های ورزشی و گیاه دارویی در وضعیت بیماری دیابت انتخاب شدند. در حقیقت از بین مطالعات بدست آمده 10 گیاه دارویی که بیشترین مطالعه از آنها همزمان با فعالیت­های ورزشی انجام شده بود، بررسی گردیدند. که نتایج آنها نشان داد گیاهان دارویی با فعالیت آنتی اکسیدانی خود و مکانیسم­های مرتبط به تحریک ترشح انسولین، به کنترل چربی خون منجر می­شوند و فعالیت­های ورزشی وابسته به نوع، شدت، طول دوره تمرین به افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی بدن و همچنین افزایش مصرف گلوکز در عضله از مسیرهای غیر وابسته به انسولین در شرایط بیماری دیابت منجر می­گردند. نتیجه­ گیری: به نظر می­رسد با توجه به چالش بر­انگیز بودن مداخله تمرینات ورزشی، استفاده از آنتی اکسیدان­های گیاهی در کنار فعالیت بدنی به بهبود شاخص­های متابولیکی در بیماران دیابتی منجر شود. با این وجود پیشنهاد می­شود جهت تایید ایمنی مصرف، علاوه بر بررسی اثرات درمانی گیاهان و ترکیبات فعال آنها، اثرات سمیت آنها نیز مورد بررسی قرار گیرد. همچنین با توجه به تعداد کم نمونه­ها، عدم پیگیری اثرات بلند مدت مصرف همزمان گیاهان دارویی و تمرینات ورزشی، عدم کنترل دقیق رژیم غذایی در نمونه­های انسانی از محدودیت­های این مطالعه می­باشد، لذا انجام مطالعات انسانی در این زمینه با رعایت جوانب احتیاط با رفع محدودیت­های ذکر شده از ضرورت­های تحقیق در آینده می­باشند.