پیش‌بینی گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر بر اساس سبک‌های فرزندپروری و سبک زندگی سلامت

Abstract

مقدمه و هدف: به بیان اکثر روان‌شناسان و محققان حوزه رفتارشناسی دوره نوجوانی دوره‌ای حساس و بسیار حیاتی است. هرگونه کوتاهی در تربیت نوجوانان در این دوره، لطمات جبران‌ناپذیری را به بار خواهد آورد. هدف این مطالعه پیش‌بینی گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر بر اساس سبک‌های فرزندپروری و سبک زندگی سلامت بود. روش‌ کار: روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر قم در سال تحصیلی 99-1398 بود. نمونه این پژوهش شامل تعداد 252 دانش‌آموز بود که به شیوه تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه خطرپذیری نوجوانان (محمدزاده و احمدی، 1392)، سبک فرزندپروری نوجوانان (نقاشان، 1358) و سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت (واکر و همکاران، 1987) بود. تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از این پژوهش با استفاده از روش‌های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه صورت گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین خطرپذیری نوجوانان با دو بعد سبک فرزندپروری (کنترل، محبت) و سه بعد سبک زندگی (رشد معنوی، مسئولیت‌پذیری سلامت و ورزش و فعالیت فیزیکی) رابطه معناداری وجود داشته (001≥p) و بین خطرپذیری نوجوانان با سه بعد سبک زندگی (روابط بین‌فردی، مدیریت استرس و تغذیه)؛ رابطه معناداری وجود ندارد (05/0≤p). همچنین بر اساس ضریب تعیین به دست آمده؛ سبک‌های فرزندپروری و سبک زندگی سلامت در نوجوانان قادرند به میزان 30 درصد از تغییرات خطرپذیری نوجوانان را تبیین کنند. همچنین بر اساس ضرایب بتای به دست آمده؛ سبک زندگی سلامت تأثیر بیشتری نسبت به سبک فرزندپروری در بروز خطرپذیری نوجوانان دارند. نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان داد که اثر سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت در نوجوانان بیشتر از سبک فرزندپروری در نوجوانان است. بنابراین برنامه‌ریزان آموزشی و تربیتی باید به سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت نوجوانان توجه کافی داشته باشند.