بررسی و اندازه‌گیری اثر حذف درآمدهای نفتی در یک مدل تولید و تجارت جهانی

Abstract

این مقاله به بررسی اثر حذف درآمدهای نفتی در کشورهای نفتی و سایر کشورهای جهان با استفاده از یک مدل تعادل عمومی اقتصاد باز و چندکشوری با استفاده از داده‌های سال 2016 می‌پردازد. این مدل شامل 32 کشور می‌شود که شامل ۵ کشور نفتی (ایران، کویت، عربستان، قزاقستان، روسیه) و 26 کشور غیرنفتی به علاوه‌ی «باقی جهان» است. در این مدل، کالاهای صنعتی و قابل مبادله تجارت می‌شوند؛ در عین حال، منابع نفتی از کشورهای دارای نفت به سایر کشورها فروخته شده و درآمد آن برای جبران کسری تراز تجاری آنها استفاده می‌شود. مقادیر کسری تراز و سایر پارامترهای مدل با استفاده از داده‌های واقعی مقداردهی می‌شوند. با حذف درآمدهای نفتی، کشورهای صادرکننده ناگزیرند تجارت خارجی خود را تراز نمایند. این واقعیت «محقق‌نشده» با استفاده از مدل شبیه‌سازی می‌شود. نتایج نشان می‌دهد در کنار کاهش تولید و رفاه کشورهای نفتی، شاخص قیمت در بخش صنعت و در کل اقتصاد این کشورها نسبت به قیمت‌های جهانی کاهش می‌یابد. به طور خاص، برای اقتصاد ایران، رفاه (مصرف کل حقیقی) در حدود 24درصد و تولید ناخالص داخلی نسبی 15 درصد و سطح قیمت‌ها نسبت به قبل 14 درصد کاهش می‌یابد. یعنی کالاهای تولید شده در ایران به قیمت‌های جهانی 14 درصد ارزان‌تر می‌شوند. نتایج بیانگر آن است که اگر درآمدهای نفتی ایران چه به دلیل تحریم‌ها و چه به دلیل کاهش یکباره قیمت از بین برود، شرایط رفاهی سختی در انتظار خواهد بود. تعیین صندوق‌های ثبات‌ساز، تعهد نسبت به عدم خرج‌کرد دارایی آنها، و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بین‌المللی یکی از اصلاحاتی است که می‌تواند محور مطالعات آتی نیز باشد.