مطالعه ی تاثیر شکاف های درآمدی خانوار بر شکاف های تحصیلی در فرزندان، با تاکید بر نقش عوامل جمعیتی

Abstract

یکی از معضلات جوامع بشری محروم ماندن افراد، خاصه کودکان، از اکسیر شفابخش آموزش است. در ایران نیز، آمارها در خصوص مقایسه عملکرد تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان در دو سوی طیف درآمدی حکایت از آن دارد که شکاف تحصیلی در امتداد شکاف درآمدی به وضوح مشاهده می‌شود. به عبارت دیگر همگام با فقر درآمدی والدین، فرزندان نیز به دلایل مختلف از سطوح آموزشی پایین‌تری بهره می‌برند و نوعی از فقر فکری (سطح پایین‌تر تحصیلات) به واسطه فقر درآمدی از نسل والدین به نسل فرزندان منتقل می‌شود. ما در این مطالعه با استفاده از داده‌های خرد هزینه درآمد خانوار به بررسی این سؤال مهم می‌پردازیم که منشاء این شکاف‌های تحصیلی کجاست و ما چگونه می‌توانیم بر آنها غلبه نماییم. تخمین‌های پژوهش حاضر یک مرتبه با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی در قالب داده‌های مقطعی و بار دیگر با استفاده از تکنیک حداقل مربعات تعمیم یافته در قالب داده‌های شبه تابلویی برآورد شده است. نتایج حاصل از هر دو تخمین نشان می‌دهند که همگام با ادبیات پیشین این حوزه، وضعیت سواد مادر و درآمد والدین به ترتیب قدرتمند‌ترین عوامل پیش‌بینی‌کننده سطح تحصیلات فرزندان در سنین بزرگسالی آنها به شمار می‌روند و متغیر بعد خانواده نیز دارای تأثیرات معناداری بر سطح تحصیلات در فرزندان است. مقایسه ضرایب دو تخمین همچنین نشان می‌دهد که در حالی که ضرایب دو متغیر سن مادر و اشتغال مادر در نتایج تخمین بر اساس داده‌های مقطعی معنادار است، این ضرایب در تخمین پژوهش بر اساس داده‌های شبه تابلویی از لحاظ آماری بی معناست.