تبیین الگوی کاهش فساد اداری از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات، شفافیت و سلامت سازمانی

Abstract

این پژوهش با هدف تبیین الگوی کاهش فساد اداری از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات، شفافیت و سلامت سازمانی انجام شد. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی و ازنظر هدف کاربردی است. جامعه آماری شامل تمامی کارشناسان ادارات تربیت‌بدنی دانشگاه‌های دولتی ایران بودند که از طریق نمونه‌گیری کل شمار، 240 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه‌ بود. روایی و پایایی پرسشنامه­ها مورد تائید قرار گرفت. داده­ها با استفاده از نرم‌افزار لیزرل به‌وسیله آزمون تحلیل مسیر مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. نتایج نشان داد که فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب کاهش فساد اداری می‌گردد. همچنین شفافیت سازی و سلامت سازمانی به‌عنوان متغیر میانجی بر رابطه بین فناوری اطلاعات و کاهش فساد اداری مؤثر بودند. لذا وجود این عوامل نه‌فقط به لحاظ بهبود شرایط کار و پویایی سازمان، بلکه از جهت افزایش مسئولیت‌پذیری و نیز اعتماد اعضای سازمان به یکدیگر و مدیریت سازمان اهمیت دارد. چکیده بلند:مقدمهفناوری اطلاعات می‌تواند به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های مهم در کاهش فساد و افزایش شفاف­سازی فعالیت ­های سازمان­ های مختلف در نظر گرفته شود( شریفی رنانی و همکاران، 1392). از آثار مثبت و مطلوب شفافیت سازمانی می ­توان مشارکت بیشتر کارمندان؛ ایجاد اعتماد نسبت به مدیریت سازمان؛ افزایش خلاقیت؛ بهبود عملکرد، افزایش رضایت شغلی کارمندان و سلامت سازمان را نام برد (وجلجسانگ و لستر، 2009). در مقابل سلامت سازمانی، فساد اداری است و به معنای هنجارشکنی و تخطی از هنجارهای اخلاقی و قانونی و سوءاستفاده از موقعیت و جایگاه شغلی و اداری است (صالحی امیری و شادالویی، 1392). سلامت سازمانی می‌تواند استعدادهای اعضای سازمان را شناسایی کرده و به کمک آن‌ها اهداف سازمانی را تحقق بخشد (بیوانس و همکاران، 2007). این پژوهش با هدف اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کاهش فساد اداری؛ نقش میانجی شفافیت سازمانی و سلامت سازمانی در بین کارشناسان ادارات تربیت‌بدنی دانشگاه‌های کشور انجام می­ گردد و به دنبال پاسخ به این سؤال است که فناوری اطلاعات و ارتباطات چه تأثیری بر کاهش فساد اداری دارد و آیا شفافیت و سلامت سازمانی می­ تواند بر روی این رابطه اثرگذار باشد؟ روش‌شناسیروش تحقیق توصیفی- پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری شامل تمامی کارشناسان ادارات تربیت‌بدنی دانشگاه‌های دولتی ایران بودند (240 نفر)، که از طریق نمونه‌گیری کل شمار، تمام افراد به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری داده‌ها، پرسش­نامه پژوهش بین 240 نفر توزیع شد؛ که از این تعداد 230 پرسش­نامه، برگشت داده شد و در نهایت 227 پرسشنامه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. ابزارهای تحقیق نیز شامل: الف) پرسشنامه محقق ساخته فناوری اطلاعات و ارتباطات ب) پرسشنامه اصلاح شده­ی فساد اداری افضلی و همکاران (1389)؛ ج) پرسشنامه اصلاح شده سلامت سازمانی هوی و فیلدمن (1996)؛ د) پرسشنامه شفافیت سازمانی ساویر (1992). پرسشنامه­ها به 11 تن از اساتید و متخصصان داده شد که در نهایت آن‌ها بر روی پرسشنامه­ ها اتفاق نظر داشتند و بدین ترتیب روایی محتوایی پرسشنامه ­ها مورد تأیید قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه ­ها نیز از آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن برای پرسشنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات، فساد اداری، سلامت سازمانی و شفافیت سازمانی به ترتیب 79/0، 81/0، 90/0 و 86/0 بود. در نهایت از مدل معادلات ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد. نرم‌افزارهای مورد استفاده اس­پی­اس­اس و لیزرل بود. یافته‌های پژوهشنتایج نشان داد که فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب کاهش فساد اداری می‌گردد. همچنین شفافیت‌سازی و سلامت سازمانی به‌عنوان متغیر میانجی بر رابطه بین فناوری اطلاعات و کاهش فساد اداری مؤثر بودند. پس می‌توان نتیجه گرفت که فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌طور غیرمستقیم و از طریق متغیرهای میانجی سلامت سازمانی و شفافیت سازمانی بر کاهش فساد اداری تأثیر دارد. بحث و نتیجه ­گیریمطالعه نقش سلامت سازمانی و شفافیت سازمانی به‌عنوان عامل میانجی در رابطه بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش فساد اداری کمتر مورد توجه پژوهشگران قرارگرفته است. لذا در این پژوهش به نقش میانجی این متغیرها تأکید شده است.توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان­های ورزشی خصوصاً ادارات تربیت‌بدنی دانشگاه­ ها از اهمیت بالایی برخوردار است، لذا باید ادارات تربیت‌بدنی استفاده از سیستم‌های مکانیزه اداری و ارائه خدمات به مردم از طریق به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش مراجعات حضوری و راه اندازی سیستم‌های دریافت اعلامات و شکایات را در برنامه‌های خود قرار دهند. با توجه به نگرش مثبت و علاقه ­مندی مدیران در تقویت فرهنگ به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به صلاح نظام اداری از طریق رفع بوروکراسی کاذب، زائد و فربه و ناکارآمد آن و حذف سلایق و نظرات شخصی در تصمیم گیری­های سازمانی اقدام گردد.