مقاله علمی – پژوهشی: مطالعه تنوع زیستی و فراوانی کرم‌‌های پرتار در سواحل جنوب غربی دریای خزر

Abstract

این مطالعه با هدف شناسایی و بررسی اثر شرایط محیطی بر تنوع و فراوانی کرم‌‌های پرتار در سواحل جنوب غربی دریای خزر (استان گیلان) انجام شد. نمونه‌‌برداری از رسوبات به صورت فصلی (تیر 1396 لغایت خرداد 1397) در چهار ایستگاه و سه عمق 1، 5 و 10 متر به کمک نمونه‌‌بردار گرب ون وین با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای دما، شوری، pH، اکسیژن محلول، کل مواد جامد معلق و کل مواد آلی در هر ایستگاه سنجش شد. در مجموع، تعداد 2711 عدد پرتار متعلق به 5 گونه از 5 جنس و 3 خانواده شناسایی شدند. بیشترین میزان فراوانی (39%) و توده زنده (78/894 میلی‌‌گرم بر متر مربع) با تراکم 1052 عدد متعلق به گونه Hypaniola kowalewskii و کمترین فراوانی (3%) و توده زنده (89/67 میلی‌‌گرم بر متر مربع) با تراکم 93 عدد متعلق به گونه Hypania invalida بود. میانگین تراکم در فصل‌‌های بهار، تابستان، پاییز و زمستان به‌‌ترتیب 66/67، 25/81، 66/48 و 33/28 عدد در متر مربع بود. بیشترین میزان تنوع (16/2 گونه ‌‌در متر مربع) و توده زنده (75/62 میلی‌‌گرم بر متر مربع) در فصل بهار و کمترین میزان تنوع (25/1 گونه در متر مربع) و توده زنده (23 میلی‌‌گرم بر متر مربع) در فصل زمستان مشاهده شد. بیشترین میزان تراکم (41/80 عدد در متر مربع)، تنوع (33/2 گونه در متر مربع) و توده زنده (83/70 میلی‌‌گرم بر متر مربع) متعلق به سواحل چمخاله و کمترین میزان تراکم (83/16 عدد در متر مربع)، تنوع (5/1 گونه در متر مربع) و توده زنده (41/31 میلی‌‌گرم بر متر مربع) متعلق به سواحل چابکسر بود. در بررسی اعماق مختلف بیشترین میزان تراکم (87/127 عدد در متر مربع)، تنوع (68/3 گونه در متر مربع) و توده زنده (107 میلی‌‌گرم بر متر مربع) در عمق 10 متر ثبت شد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که از بین فاکتورهای محیطی تنها بین کل مواد آلی با تنوع و تراکم و بین دما با تراکم رابطه معنی‌‌دار مستقیم وجود دارد. نتایج سطح پایداری گونه‌‌های مختلف در سواحل جنوب غربی دریای خزر نشان داد که گونه‌‌های Hediste diversicolor و Hypaniola kowalewskiiبه صورت موقتی و سایر گونه‌‌ها به ‌‌صورت تصادفی وجود دارند.