تأثیر تیمار‌های اسید جیبرلیک و خراش‌دهی پوسته بذر بر جوانه‌زنی چهار گونه بادام

Abstract

بادام از جنس Prunus و از خانواده Rosaceae است که خویشاوندی نزدیکی با گونه‌های مختلف میوه‌های هسته‌دار دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل طولانی بودن دوره‌ی جوانه‌زنی بذور جنس Prunus بدلیل وجود خواب مرکب در این بذور است، به صورتی که پوسته‌ی خارجی بذور عامل خواب فیزیکی و خواب جنین بذر عامل خواب فیزیولوژیکی بذر است. سرمادهی مرطوب بذور و تیمار با هورمون‌های مختلف برای از بین بردن خواب فیزیولوژیکی در بذور جنس Prunus مورد استفاده قرار می‌گیرد. به منظور از بین بردن خواب فیزیکی بذور نیز از روش‌هایی مانند حذف پوسته‌ی خارجی و یا خراش‌دهی پوسته بذر استفاده می‌شود. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تیمار‌های خراش‌دهی پوسته بذر و عدم خراش‌دهی پوسته بذر و همچنین هورمون اسید جیبرلیک (در 4 سطح 0، 150، 300 و 450 میلی‌گرم در لیتر) بر درصد و سرعت جوانه‌زنی در 4 گونه بادام (شامل 3 گونه وحشی ارژن، بادامک و تنگرس و 1 گونه بادام اهلی تلخ) در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایه‌ی کاملاً تصادفی و 3 تکرار انجام پذیرفت. حذف پوسته بذر باعث افزایش معنی‌دار درصد و سرعت جوانه‌زنی در تمامی گونه‌ها گردید، به طور کلی تیمار بذور با محلول 300 میلی‌گرم در لیتر اسید جیبرلیک نیز باعث افزایش معنی‌دار درصد و سرعت جوانه‌زنی بذور نسبت به تیمار شاهد گردید، اما با توجه به عمق خواب بذور در هر گونه پاسخ‌دهی هر یک از گونه‌ها به سطوح هورمونی متفاوت بود. با توجه به نتایج بدست آمده، میزان جوانه‌زنی بذر در ژنوتیپ‌های مختلف بسیار متفاوت است.