تأثیرتنش خشکی و کودهای آلی بر فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، رنگدانه‌های فتوسنتزی، پرولین و عملکرد گاوزبان (Borago officinalis)

Abstract

به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کودهای آلی (کمپوست و ورمی کمپوست) بر برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گاوزبان آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه زابل اجرا گردید. تیمارها شامل سطوح تنش خشکی به‌صورت شاهد یا 100درصد ظرفیت زراعی، 80 درصد ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و 60 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید) به‌عنوان عامل اصلی و مصرف کود آلی شامل شاهد (بدون مصرف کود)، 40 تن کمپوست در هکتار و 4 تن ورمی کمپوست در هکتار به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت کم‌آبی از شاخص کلروفیل (SPAD) کاسته و بر میزان فلورسانس کلروفیل افزوده شد. بیش‌ترین میزان کلروفیل a (383/11 میلی‌گرم برگرم) در شرایط عدم تنش و کاربرد کمپوست به‌دست آمد و با افزایش شدت تنش از میزان آن کاسته شد و کم‌ترین آن (763/5) در تنش شدید و عدم کاربرد کود به‌دست آمد. همین روند برای میزان کلروفیل کل نیز مشاهده شد. بیش‌ترین مقدار آنزیم‌های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پلی‌فنل اکسیداز در شرایط تنش شدید و عدم کاربرد کود و کم‌ترین آن‌ها در 100 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد کمپوست به‌دست آمد. بیش‌ترین مقدار پرولین در تنش شدید و عدم کاربرد کود (213/20 میکرومول بر گرم وزن تر) بود که اختلاف معنی‌داری با سایر ترکیبات تیماری داشت. تنش خشکی وزن خشک در گیاه گاوزبان را متأثر کرده و آن را کاهش داد و بیش‌ترین میزان عملکرد خشک (6/13482کیلوگرم در هکتار) در سطح آبیاری شاهد به‌دست آمد که اختلاف معنی‌داری با سطح تنش ملایم (80 درصد ظرفیت زراعی) نداشت. به‌طورکلی در شرایط تنش خشکی، تولید و میزان پرولین و آنزیم‌های پاک کننده پراکسید هیدروژن و رادیکال‌ها افزایش می‌یابد و با توجه به نتایج به‌دست آمده، جهت داشتن عملکرد خشک قابل قبول از گاو زبان، آبیاری تا 80 درصد ظرفیت زراعی مناسب به‌نظر می‌رسد.