ارزیابی دلایل سرخشکیدگی و زردی زود هنگام درختان چنار (platanus sp.) در شهر مشهد با استفاده از تجزیه رگرسیون مکانی (GGE biplot)

Abstract

خشکیدگی سرشاخه‌های درختان یک مشکل جدّی در بسیاری از مناطق دنیا است و اخیراَ حفاظت و نگهداری از فضای سبز شهرهای بزرگ به چالشی مهم برای مسئولان شهری تبدیل شده است. این مطالعه به منظور ارزیابی و تعیین دلایل سرخشکیدگی زود رس و زرد شدن زود هنگام برگ درختان چنار انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به صورت کرت‌های دو بار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در 15 بلوک (مکان آزمایشی) در سال 1388 به اجرا در آمد. کرت اصلی زمان نمونه‌برداری (بهار، تابستان و پائیز)، کرت فرعی وضعیت و رنگ عمومی درخت (سبز و زرد) و کرت فرعی در فرعی محل نمونه بر روی درخت (برگ‌های لایه پایین، لایه میانی و لایه بالایی) در نظر گرفته شد. پس از تهیه، آماده‌سازی نمونه‌های برگی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی و سدیم با استفاده روش های استاندارد آزمایشگاهی اندازه گیری و اطلاعات با استفاده از روش تجزیه رگرسیون مکانی مورد تجزیه و تفسیر قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین عناصر مورد مطالعه کمبود نیتروژن با شدت بیشتری در لایه‌های پائینی در تابستان رخ داد و علائم کمبود بسیار بارزتر از فصل بهار بود. همچنین کمبود بسیار شدید آهن در گروه درختان زرد در مقایسه با درختان سبز به اثبات رسید که این کمبود با کمبود روی در گیاه توأم بود. با این تفاوت که کمبود روی در بهار چندان مشهود نبوده و شدت آن در تابستان بیشتر مشاهده شد، اما کمبود آهن از همان ابتدای فصل بهار در درختان چنار شروع و با شدت بیشتری در تابستان نمایان شد. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش به نظر نمی‌رسد که کمبود عناصر غذایی دلیل اصلی خشکیدگی درختان چنار در شهر مشهد باشد و علت ظهور این علایم می‌تواند خشکسالی و کمبود شدید آب، سرمای شدید زمستان و اوایل فصل بهار و حمله قارچ های پارازیت چوب‌زی و ضعیف شدن گیاه و ظهور علایم زردی و سرخشکیدگی سرشاخه‌ها باشد.