اثر دوره بحرانی رقابت علف‌های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و عملکرد روغن سیاهدانه (Nigella sativa L.)

Abstract

به منظور تعیین اثر دوره‌های رقابت علف‌های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و عملکرد روغن و نیز تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز سیاهدانه بر اساس افت عملکرد روغن، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش در دو سری شامل دوره های کنترل و تداخل علف های هرز تنظیم شدند. سری اول شامل شش تیمار بود که از زمان سبز شدن تا صفر، 14، 28، 42، 56 و70 روز پس از سبز شدن در کرت ها، علف‌های هرز کنترل شدند و سپس به آن‌ها تا زمان برداشت سیاهدانه اجازه رشد داده شد. سری دوم نیز شامل شش تیمار بودکه از زمان سبز شدن تا دوره‌های ذکر شده به علف‌های هرز در کرت ها اجازه رشد داده شد و سپس تا زمان برداشت، این علف های هرز کنترل شدند. نتایج آزمایش نشان داد که دوره‌های کنترل و تداخل علف‌های هرز عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و نیز عملکرد روغن سیاهدانه را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار دادند. همچنین افزایش دوره‌های رقابت در هر دو سری تیمار‌های کنترل و تداخل علف های هرز منجر به کاهش معنی دار و همزمان تعداد شاخه جانبی و تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، وزن دانه در فولیکول، وزن هزار دانه و شاخص برداشت شد. بر حسب 5/2، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول روغن، شروع دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز در سیاهدانه به ترتیب 12، 15 و 20 روز پس از کاشت (معادل 77/100، 02/125 و 49/168 درجه روز-رشد) تعیین شد. همچنین پایان دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز سیاهدانه نیز بر حسب افت عملکرد روغن در سطوح ذکر شده به ترتیب 76، 74 و 70 روز پس از سبز شدن (معادل 50/1000، 02/955 و 877 درجه روز-رشد) محاسبه گردید. کاهش عملکرد دانه، بیولوژیک و نیز عملکرد روغن می تواند نشان دهنده قدرت ضعیف سیاهدانه در رقابت با علف‌های هرز باشد.