محتوای نسبی آب و تبادلات گازی سه ژنوتیپ وحشی گلابی در شرایط تنش آبی

Abstract

چکیده سه ژنوتیپ گلابی (نازکه، لاسوره و کویله) کشت شده در گلدان های دو لیتری تحت چهار رژیم آبیاری به منظور بررسی محتوای نسبی آب برگ (RWC)، فتوسنتز تبادلات گازی و وزن خشک گیاه تحت تنش آبی قرار گرفتند. تیمار شاهد هر روز آبیاری شد. در تیمارهای تنشی زمانیکه پتانسیل آب خاک به 4/0-، 8/0- و 2/1- مگاپاسکال رسید، آبیاری شدند. همه صفات در طول تنش آبی و دو روز بعد از آبیاری مجدد اندازه گیری شدند. RWC (95/93 درصد)، فتوسنتز برگی(86/10 میکرومول بر متر مربع درثانیه)، هدایت روزنه ای(22/0 مول بر متر مربع در ثانیه) و تعرق 43/11 مول بر متر مربع) در تیمار شاهد در بالاترین حد بود. اما گاز کزبنیک زیر روزنه ای در تیمارهای تنشی 8/0- و 2/1- مگاپاسکال افزایش یافت و به ترتیب به 7/265 و 2/265 مول بر مول رسید. ژنوتیپ کویله بالاترین مقدار RWC (66/80 درصد) را نسبت به دیگر ژنوتیپ ها در شرایط تنش آبی داشت. RWC یک رابطه نزدیک با فتوسنتز (89/0 (R2=داشت. کاهش RWC سبب کاهش سرعت فتوسنتز شد. فتوسنتز برگ در همه ژنوتیپ ها در تیمارهای تنشی کاهش یافت و در تیمار شاهد، 4/0-، 8/0- و 2/1- مگاپاسکال مقادیر آن به ترتیب 86/10، 72/6، 55/0 و 14/0 میکرومول بر متر مربع در ثانیه بود. فتوسنتز و گاز کربنیک زیر روزنه ای به طور منفی با هم ارتباط داشتند (95/0 (R2= سرعت فتوسنتز با کاهش هدایت روزنه ای کاهش یافت و رابطه نزدیک بین آنها (93/0 (R2= بیان می دارد که محدودیت روزنه ای مهمترین عامل کاهش فتوسنتز در شرایط تنش آبی است. همچنین مقدار وزن خشک در شرایط تنش خشکی در ژنوتیپ های مختلف کاهش یافت. اما در ژنوتیپ کویله بین تیمار شاهد، 4/0- و 8/0- مگاپاسکال تفاوت معنی داری مشاهده نشد. مقدار وزن خشک در ژنوتیپ نازکه در شرایط تنش آبی در تیمار 4/0- مگاپاسکال کاهش یافت. تفاوت معنی داری (5/0= α ) بین صفات اندازه گیری شده بعد از آبیاری مجدد بین همه تیمارها وجود نداشت. نتایج این تحقیق نشان داد که ژنوتیپ کویله بعلت داشتن RWC بالا در طول تنش خشکی و عدم کاهش وزن خشک در تیمارهای تنشی 4/0- و 8/0- مگاپاسکال نسبت به شاهد، از بقیه ژنوتیپ ها تحمل بیشتری نسبت به شرایط خشکی دارد.

واژه های کلیدی: گلابی، تنش آبی، فتوسنتز، تبادل گازی