مقایسه خصوصیات فنولوژیکی، مورفولوژیکی و پومولوژیکی شش ژنوتیپ امیدبخش زردآلو در شرایط استان خراسان رضوی

Abstract

حدود 25 درصد سطح زیر کشت باغ‌های درختان میوه هسته‌دار کشور به کشت زردآلو اختصاص دارد. با این حال، محصول تولیدی این باغ‌ها به‌دلیل استفاده از ژنوتیپ‌ها، همسانه‌ها و ارقام محلی کم‌بازده غالباً غیریکنواخت و فاقد کیفیت لازم برای عرضه در بازارهای جهانی است. برای رفع تدریجی این مشکل و افزایش نفوذ ارقام و ژنوتیپ‌های پربازده به عرصه تولید، ویژگی‌ شش ژنوتیپ انتخابی (190، 269، 414، 464، 390 و 177) در مقایسه با رقم اردوباد-90 (به عنوان شاهد) با هدف ارزیابی سازگاری آن‌ها با شرایط اقلیمی استان خراسان رضوی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1396-1398 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گلمکان مطالعه گردید. این ژنوتیپ‌ها از حدود 15 سال قبل به روش به‌گزینی از داخل جمعیت زردآلوی آذربایجان انتخاب و مراحل مطالعاتی مقدماتی را در رویش­گاه اصلی و باغ‌های کلکسیون و آزمایشی طی کرده بودند. نتایج نشان داد که از لحاظ تاریخ‌های گلدهی و رسیدن میوه بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنی‌داری وجود دارد. به‌طوری‌که ژنوتیپ 269 زودگلده‌ترین (29 اسفند) و ژنوتیپ 190 دیرگلده‌ترین (8 فروردین) و از لحاظ زمان رسیدن، ژنوتیپ 177 زودرس‌ترین (دهه سوم اردیبهشت) و ژنوتیپ 190 دیررس‌ترین (دهه دوم تیرماه) بودند. هم‌چنین، ژنوتیپ 414 دارای بیشترین ارتفاع (57/302 سانتی‌متر)، عرض تاج (03/278 سانتی‌متر)، سطح مقطع تنه (75/42 سانتی‌متر مربع)، رشد رویشی سالیانه (98/58 سانتی‌متر) و شاخص اندازه (76/8 متر) بود. رابطه مستقیمی بین اندازه میوه، اندازه هسته و اندازه مغز وجود داشت، به‌طوری‌که بیشترین وزن میوه (65 گرم)، وزن هسته (49/3 گرم) و وزن مغز (93/1 گرم) مربوط به ژنوتیپ 414 بود. بیشترین میزان اسیدهای آلی کل (67/0 درصد) مربوط به ژنوتیپ 177، بیشترین میزان pH (97/4) در ژنوتیپ 390 و بیشترین عملکرد (66/20 کیلوگرم) در ژنوتیپ 190 بود. به‌طور کلی، ژنوتیپ 177، به‌دلیل زودرسی و تازه‌خوری، ژنوتیپ 414 به­دلیل اندازه بزرگ میوه و ژنوتیپ 190 به‌دلیل دیررسی و عملکرد بالا در مقایسه با رقم اردوباد-90 (شاهد) قابل توصیه می‌باشند.