اثر فواصل آبیاری و ترکیبات ضد تعرق بر ترکیبات فنلی، محتوای کلروفیل، کاروتنوئید، میزان پرولین، درصد و عملکرد اسانس گیاه دارویی سیاهدانه (sativa Nigella)

Abstract

به منظور ارزیابی اثر فواصل آبیاری و ترکیبات ضد تعرق بر خصوصیات بیوشیمیایی سیاهدانه، تحقیقی در سال زراعی 1392-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی بصورت کرت­‍‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌­های کامل تصادفی انجام شد. در کرت‌­های اصلی فواصل آبیاری (8 و 16 روز) و در کرت‌­های فرعی ترکیبات ضد تعرق کیتوزان (1، 5/0 ، 25/0 ،0 درصد)، موسیلاژ اسفرزه (5/1، 1 ، 5/0، 0 درصد) و صمغ عربی (75/0، 5/0، 25/0‌، 0 درصد) با سه تکرار قرار گرفتند. صفات مورد اندازه‌گیری عبارت بودند از: ترکیبات فنولی، پرولین، کلروفیل، کاروتنوئید، درصد و عملکرد اسانس. نتایج به دست آمده نشان داد اثر آبیاری و مواد ضد تعرق بر صفات مورد اندازه‌گیری معنی­دار بود. میزان ترکیبات فنولی، پرولین، کلروفیل و کارتنوئید در فاصله آبیاری 16 روز افزایش یافت، که این افزایش خود نوعی مکانیسم مقاومت به شرایط خشکی است. ترکیبات ضد تعرق محتوی کلروفیل، کاروتنوئید، ترکیبات فنلی، پرولین را نسبت به شاهد کاهش دادند. افزایش فواصل آبیاری درصد و عملکرد اسانس را کاهش داد. ترکیبات ضد تعرق اثر معنی­داری بر میزان مواد موثره گیاه داشت. در بین تیمار­های مورد مطالعه دور آبیاری 8 روز و تیمار کیتوزان 1 درصد بیشترین درصد اسانس (23/0 درصد) و عملکرد اسانس (91/12 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. دور آبیاری 8 روز و ترکیب کیتوزان در غلظت 1 درصد تاثیر معنی­داری در کلیه صفات مورد بررسی نسبت به نمونه شاهد داشتند. با توجه به اثر بخشی ترکیبات ضد تعرق این ترکیبات طبیعی می­توانند جایگزین مناسبی برای ترکیبات شیمیایی باشند.