شاخص‌های همگرایی خط مشی‌های مدیریت بحران آب: یک مطالعه مروری

Abstract

پیش زمینه و هدف: دستیابی به اهداف کلان در کشورها همواره تابعی از خط‌مشی‌گذاری‌های صحیح می‌باشد که لازمه آن، ایجاد همسویی و همگرایی دستگاه‌های متولی، از طریق یک خط مشی‌گذاری جامع و همگرا کننده می‌باشد. بحران آب یکی از مسائلی است که عدم وجود خط‌مشی‌های سازگار و هسمو در آن، می‌تواند موجب ناکارآمدی برنامه‌ها و در نهایت از بین رفتن فرصت‌ها گردد. پیش نیاز این مهم، تعیین شاخص‌های کلیدی در این زمینه می‌باشد. بر همین اساس مطالعه حاضر با هدف شاخص‌های همگرایی خط‌مشی‌های مدیریت بحران آب (به طوری مروری) انجام گردیده است. روش: این مطالعه مروری با استفاده از روش گراندد تئوری (نظریه داده بنیاد) انجام گرفت. در این راستا مطالعاتی که در راستای هدف پژوهشی بودند، به زبان انگلیسی و یا فارسی نگارش شده بودند، دسترسی به متن کامل آنها ممکن بود و سال چاپ آنها مربوط به ده سال اخیر بود وارد مطالعه گردیدند و مقالات بی نام، بدون تاریخ و غیرعلمی از مطالعه حذف شدند. از دامنه وسیعی از کلید واژه‌ها همچون خط‌مشی، بحران آب، مدیریت آب و همگرایی خط‌مشی، برای بازیابی مطالعات استفاده گردید. برای یافتن مطالعات مرتبط در کنار مطالعه کتابخانه‌ای از پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر فارسی و بین المللی استفاده شد. در نهایت 29 مقاله وارد مطالعه گردید و داده‌ها بر اساس روش گراندد تئوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج بررسی‌های حاکی از آن بود که شاخص‌های همگرایی خط‌مشی‌های مدیریت بحران آب، شامل یازده دسته کلی مشمول بر ارزیابی جامع، توسعه سامانه‌ها، تدوین نظام بهره‌برداری، ارزیابی اقتصادی، مدیریت پایدار منابع، ارتقای نظام مدیریت، برون‌سپاری، استانداردمحوری، ارتقاء فرهنگ عمومی، بهبود ساختار ارتباطی و اقدام بر پایه دولت الکترونیک می‌باشد. نتیجه گیری: شاخص‌های تعیین شده برای خط‌مشی‌گذاری‌ها در مدیریت بحران آب، کلی بوده و بررسی دقیقی در مورد اینکه این شاخص‌ها در سطوح کلان مطرح هستند و یا در سطح سازمان‌های متولی، انجام نگرفته است. این در حالیست که برخی از شاخص‌ها باید تحت عنوان شاخص‌های استراتژیک و محوری مطرح شوند که برای ایجاد همگرایی در خط‌مشی‌ها باید به عنوان معیارهای کلیدی به آن‌ها توجه ویژه‌ای شود. برآیند بررسی‌های صورت گرفته در تحقیق حاضر به خوبی مبین آن است که تا چه اندازه دستیابی به یک خط‌مشی‌گذاری عمومیِ جامع و صحیح در حوزه مدیریت بحران آب، در عین حال که بسیار حیاتی است، از پیچیدگی و جنبه‌های متعددی برخوردار می‌باشد.